"Pinksterpreken willen nog wel eens beginnen met de volgende inleidende zin: ‘Veel mensen vinden het Pinksterfeest een vaag feest, we weten er niet zo goed raad mee. Van Kerst, Goede Vrijdag, Pasen en Hemelvaart kunnen we ons een concrete voorstelling maken, maar wat moeten we ons bij Pinksteren voorstellen?’ Heeft deze verlegenheid niet een diepere achtergrond dan de eenvoudige opmerking dat Pinksteren nu eenmaal een ander soort heilsfeit is dan de andere heilsfeiten? Het hangt samen met de aard van het werk van de Geest die het moeilijk maakt het werk van de Geest te onderscheiden van ons eigen werk. De Heilige Geest werkt in onze harten, maar zet ook ons in beweging.

Bij de gelovige geeft dit soms verwarring. Men vraagt zich af: ‘Wie doet nu wat?’ Om te zien hoe nauw het werk van God en van de gelovigen op elkaar betrokken is, kunnen we denken aan de bekende woorden uit Filippenzen 2:12 en 13: ‘Werk aan uw eigen zaligheid met vrees en beven, want het is God, Die in u werkt zowel het willen als het werken, naar Zijn welbehagen.’ Wie doet wat? God werkt, maar wij worden opgeroepen ook zelf te werken. De Geest zet mensen in beweging! Omdat het werk van de Heilige Geest zo vervlochten is met dat van de gelovigen, hebben wij er dikwijls moeite mee het werk van de Geest in ons als Zijn werk te benoemen, omdat het lijkt alsof het ons eigen werk is.

Dordt en Van Ruler
Ook de Dordtse Leerregels kunnen ons hierbij behulpzaam zijn. In artikel 3-4 vinden we de volgende regels: ‘Dit nu is de wedergeboorte, de vernieuwing, nieuwe schepping, opwekking uit de doden en levendmaking, waarvan zo heerlijk in de Schrift gesproken wordt en die God zonder ons in ons werkt.’ Dit gedeelte eindigt met de woorden: ‘De wil, die nu vernieuwd is, wordt dan niet alleen door God gestuurd en bewogen, maar eenmaal door God in beweging gebracht, werkt hij ook zelf. Daarom wordt terecht gezegd, dat de mens door de genade, die hij ontvangen heeft, gelooft en zich bekeert.’

We zien dus dat de nieuwe geboorte het werk van God is. Hij bewerkt de nieuwe geboorte, zonder ons, in ons. Maar wat er vervolgens gebeurt, is dat de mens gelooft en zich bekeert. Prof. Van Ruler drukt dit prachtig zo uit: ‘In het werk van de Geest is het steeds God de Heilige Geest, die niet alleen in ons en aan ons, maar eigenlijk ook met ons – samen met ons werkt. Men kan toch niet zeggen dat de Geest in onze plaats bidt of gelooft of belijdt of het goede doet? Hij bekeert ons, maar op deze wijze, dat wij onszelf bekeren.’ 

Heiliging
Als we het werk van de Geest in één woord willen samenvatten, kunnen we kiezen voor een woord uit de catechismus. In zondag 8 wordt het woord heiliging gebruikt als typering van het werk van de Geest: ‘De Geest en onze heiliging’. Dit woord ‘heiliging’ moeten we wel breder opvatten dan in de betekenis van levensheiliging. Dit laatste gebruiken wij doorgaans in onderscheid met het woord rechtvaardiging.

Heiliging omvat het hele werk van de Geest in ons. Hij maakt levend, opent onze ogen voor de werkelijkheid van God: voor Zijn heiligheid, majesteit en liefde. Hij verlicht ons verstand en brengt ons tot ootmoedig belijden van onze zonden. Hij leert ons om nee te zeggen tegen het kwaad in ons en rondom ons, tegen de ‘leef-je-uit-cultuur-want-je-leeftmaar-één-keer’. Hij brengt tot overgave van het hart aan Christus. Hij werpt zoveel licht op het werk van Christus, dat we ons vrijmoedig aan Hem durven toevertrouwen.

De Geest betrekt de gelovige bij het heil van God. Hij zorgt voor relatieherstel. Hij werkt ook als we geen gevoel, geen beleving, geen enkele geestelijke ervaring tot onze beschikking hebben, terwijl we ons toch helemaal geworpen weten op Christus en wat Hij gedaan heeft. Ook dat is een daad van geloofsbevinding."

Ds. P. J. den Admirant is predikant van de hervormde wijkgemeente Eben-Haëzerkerk te Apeldoorn. Lees de volledige tekst van dit artikel in De Waarheidsvriend van donderdag 7 juni 2018, of download hier de gratis pdf. Klik hier om een abonnement op De Waarheidsvriend te nemen.

Foto: Eben-Haëzerkerk Apeldoorn.