Geloof weg stoppen achter de voordeur: hoe dan?
Het chagrijn van seculier Nederland weet Özcan Akyol (foto) goed te verwoorden: de ramadanperiode moet weer een maand lang voor extra (inter)religieus begrip gaan zorgen in de al zo getergde Nederlandse samenleving.
Hij wekt zelfs de indruk dat die samenleving ondertussen wel een beetje ‘geloofsmoe’ is. Zijn column eindigt dan ook met het inmiddels klassieke advies om geloven achter de voordeur te houden. Waar Özcan echter normaliter superscherp is om de identiteitsstrijd van onze samenleving uit te lichten, lijkt hij juist in zijn recente column die ruimte nu achter de voordeur te willen stoppen.
Maar, Özcan, hoe? Verwacht je van mij en talloze andere gelovigen dat zij hun geloof aan de kapstok hangen en een seculier jasje aantrekken vlak voor ze de deur uitgaan? Gelukkig is dat niet het geval, want juist door geloven in de publieke ruimte is onze samenleving zorgzaam en relatief weerbaar. Stel je eens voor dat we na de bestorming van de Bastille eind 18e eeuw inderdaad geloof tot de voordeur hadden beperkt. Hoe zou Nederland er dan uit zien? Ik neem je graag mee door die samenleving en ik kies daar even als pilot-case mijn geliefde Den Haag voor.
Ik sla de kerken en begraafplaatsen even over, want volgens mij kunnen er ook daar deuren op slot en sta je die in de seculiere samenleving dus wel toe. Maar ken je bijvoorbeeld de Binckhorst? Een prachtig stukje onontdekt Den Haag wat de komende jaren flink op de schop gaat om de nieuwe startup-hub en een attractief woongebied aan de Hollandse West Coast te worden. Wat je er ook vindt, is het Leger des Heils. Een organisatie die mensen een tweede kans biedt. Mensen die verzonken zijn geraakt in verslaving, uit huis geschopt zijn, de straat hun ‘thuis’ noemen... voor al die mensen werken zij dag en nacht, gedreven vanuit geloof, aan een nieuwe toekomst.
Even verderop in het centrum vind je Stichting Present. Elk jaar koppelen zij duizenden mensen aan elkaar om ook weer kwetsbare mensen hulp te bieden. Hoewel die duizenden allemaal niet per se de in evangelisch-christelijk Nederland bekende ‘Jesus Freaks’ zijn, voelen de oprichters van deze stichting zich wel degelijk door geloof gedreven om mensen samen te brengen. Die ‘drive’ kunnen ze niet als een mantel afdoen en naast zich neerleggen.
En dan de Schilderswijk: een buurt die de brandhaard in Nederland was voor alles wat met etnische en religieuze spanningen te maken had. Denk aan demonstraties vóór IS, antisemitisme of etnisch profileren. Juist in die wijk zie ik overal tekenen van hoop, liefde en ook geloof. De Prinses Beatrixschool bijvoorbeeld. Een school van christelijke huize die de wereld in het klein onderwijs geeft. Juist, omdat die waarden bij zoveel gelovige en niet-gelovige gezinnen nog weerklank vindt.
En ik kan afsluiten met allerlei initiatieven, zoals Geloven in Moerwijk of het Wereldhuis, waar geloof niet weg te denken is. Die er in een land met geloof achter de voordeur niet zouden zijn. Maar ik kies voor iets anders. Ik kies ervoor om je deels gelijk te geven. Om te benadrukken dat geloof onze samenleving onder druk heeft gezet. Gelukkig maar, denk ik dan. Gelukkig, want dankzij die druk is geloven weer helemaal terug in de samenleving. Is het opeens weer onderwerp van discussie en wordt het gebruikt als onuitputtelijke bron van waarden en normen. Verbinden we eindelijk weer definities aan ‘tolerantie’ en ‘vrijheid’; kernwaarden van ons land.
Nee, in een land waar geloven achter de voordeur verdwijnt, krijg je leegte en loze waarden. Maakt de situatie ons nu dan helemaal gelukkig? Een situatie waarin bijv. de zwarte kant van de islam ook Nederland geraakt heeft en jij onderwijl deze maand weer verplicht moet genieten van de ramadanjournaals op de NPO? Het verschilt nogal natuurlijk, maar ik ken je antwoord. Toch ben ik blij dat we het er in elk geval weer over hebben. Dat we een onpartijdig land zijn met een scheiding van kerk en staat, maar ook een land waarin voor beide voor en achter de voordeur ruimte is.
Anil Kumar is bestuursadviseur bij de gemeente Den Haag; politiek actief bij ChristenUnie en ondernemend in de samenleving en Indiase diaspora in Nederland.
Praatmee