Huwelijkstrouw - ook in je hart
Jullie hebben gehoord dat gezegd werd: "Pleeg geen overspel." En ik zeg zelfs: iedereen die naar een vrouw kijkt en haar begeert, heeft in zijn hart al overspel met haar gepleegd. Als je rechteroog je op de verkeerde weg brengt, ruk het dan uit en werp het weg. En als je rechterhand je op de verkeerde weg brengt, hak hem dan af en werp hem weg. (Matt 5:27-30)
Dit is een uitspraak van Jezus waarover ik mij heel lang erg ongemakkelijk heb gevoeld. En ik denk dat ik bepaald niet de enige ben. Jezus lijkt hier bijna iedereen te veroordelen, of in elk geval alle mannen. Want welke man heeft er nooit met een zeker verlangen naar een andere vrouw gekeken? Is dit inderdaad een snoeihard oordeel van Jezus?
Jezus zegt hier feitelijk niets nieuws. Hij verduidelijkt alleen heel nadrukkelijk de kerngedachte van de Tien Geboden, waarin eenheid gevraagd wordt tussen ons denken en ons doen. Wanneer alleen de nadruk ligt op de uiterlijke daden van de mensen, zoals dat bij de schriftgeleerden heel sterk het geval was, en niet gekeken wordt naar het innerlijk, dan ontbreekt er iets wezenlijks. Jezus herinnert zijn leerlingen er aan dat wat in je hart gebeurt net zo wezenlijk is als wat in je daden zichtbaar is. Voor God zijn uiterlijk en innerlijk allebei zichtbaar, dus hij maakt er ook geen onderscheid tussen. De Tien Geboden zeggen trouwens al letterlijk dat we niet zullen verlangen naar de partner van een ander. Dit is dus geen nieuwe boodschap.
Maar als Jezus zegt dat ons denken ook overspelig kan zijn, is dat dan te vermijden, in een maatschappij waarin televisie, films en internet doorlopend seksueel getinte beelden laten zien? En moeten we dan letterlijk doen we dan wat hij zegt? Als je rechteroog of je rechterhand je op de verkeerde weg brengt, moet je die uitrukken respectievelijk afhakken. Onze kerken zouden vol moeten zitten met mensen (vooral mannen?) zonder rechteroog en rechterhand. Dat zou pas echt een teken van ware vroomheid zijn…
Maar dat is natuurlijk niet zo. Jezus leert ons dat ons gedrag vanuit ons hart bepaald wordt. Maar we hoeven niet op alles in te gaan wat ons hart ons ingeeft. We kunnen de lichaamsdelen die ons helpen te zondigen als het ware uitschakelen, ook zonder ze letterlijk af te hakken. In onze tijd gaat dat heel concreet over controle hebben over de afstandsbediening van de televisie en de muis van onze computer. Je kan beter de televisie uit het raam gooien dan je oog uitrukken.
Maar het is vooral heel belangrijk om te beseffen dat Jezus hier in de Bergrede niet veroordelend spreekt. Hij beschuldigt zijn leerlingen niet, maar hij geeft onderricht, hij legt uit hoe het werkt. Verandering van ons gedrag begint er mee dat we beseffen hoe God er naar kijkt. Hier staat niet dat we ons iedere keer schuldig moeten voelen als onze blik op een aantrekkelijke persoon valt. Maar er staat wel dat we moeten begrijpen waar we mee bezig zijn. En dat kan ons helpen om ruimte te geven aan de Geest van God. Iedere keer dat wij in onze worsteling er voor kiezen om als het ware Gods keuze te maken, kan de vrucht van de Geest in ons weer iets verder groeien. In dit geval met name de zelfbeheersing, als uitdrukking van onze liefde voor God.
Geen oordeel, maar hulp bij wat moeilijk voor ons is. Dat is wat Jezus ons geeft in de Bergrede.
Arie-Jan Mulder is spreker en schrijver. Zijn boek over de Bergrede is als ebook verkrijgbaar. Klik hier om zijn website te bezoeken.
Praatmee