Leven in een diverse samenleving: "Weet als christen wie je zelf bent"
De islam daagt christenen uit. Wat is de roeping van christenen in een multireligieuze maatschappij? Met die vraag houdt Bernhard Reitsma zich bezig. De hoogleraar wordt tijdens binnenkort tijdens het startsymposium ‘Diversiteit, islam en professionaliteit’ geïnstalleerd als lector Diversiteit en Professionaliteit.
Hoe ga je als bezielde, gelovige professional om met diversiteit en islam in de samenleving? Dat is de centrale vraag tijdens het startsymposium, dat op 7 februari plaatsvindt op de Christelijke Hogeschool Ede (CHE). Gelovig zijn én als professional werken in een wereld met veel verschillende levensvisies: dat kan behoorlijk schuren. Zowel bij jezelf als in je professionele praktijk. Zeker als er ook religie in het spel is.
Gelovig zijn én als professional werken in een wereld met veel verschillende levensvisies: dat kan behoorlijk schuren. Hoe komt dat in de praktijk tot uiting?
“Denk aan een christelijke relatietherapeut die een islamitisch stel begeleidt. In hoeverre zou je iemand adviseren om steun te zoeken in de eigen religieuze traditie? Kun je dat wel doen als christen? Dit zijn relevante vragen. Zeker als je er zelf van overtuigd bent dat de islam geen weg tot God is. Ook in het ziekenhuis kan het schuren. Sommige moslims zijn bijvoorbeeld tegen palliatieve sedatie, het toedienen van verdovende middelen aan mensen die stervende zijn. Dat bestrijdt de pijn, maar verkort ook soms het leven. Dat bepaalde moslims dit niet willen ontvangen, is omdat ze bij volle bewustzijn voor Allah moeten verschijnen, om rekenschap te kunnen afleggen van hun leven. De prijs die ze daarvoor betalen is een intense pijn. Hoe ga je hier als arts mee om?”
Om bij je voorbeeld te blijven. Welke handreiking kun je meegeven aan die christelijke relatietherapeut?
“Realiseer je dat je binnen je beroepswereld niet geroepen bent om cliënten uit hun eigen leefwereld te trekken. Als professional ben je niet verantwoordelijk voor het feit dat anderen een andere levensovertuiging hebben. Blijf zo dicht mogelijk bij je vakgebied. Er zijn voldoende algemene principes die je kunt hanteren zonder dat je je eigen identiteit tekort doet. Zoek gemeenschappelijke waarden die ook binnen de moslimgemeenschap worden gehanteerd. En laat vandaar uit iets zien en proeven van je christelijke levensovertuiging."
Merk je dat christenen het lastig vinden om op de werkvloer met verschillende levensvisies om te gaan?
“Soms,” antwoordt de hoogleraar. “De verzuiling is ten einde. Dat betekent dat het voor sommigen steeds onduidelijker wordt wat het betekent om christen én professional te zijn. Decennia geleden was het een automatisme dat christelijke studenten in de beroepswereld terechtkwamen in christelijke instellingen en organisaties. Dat is niet meer zo. Zelfs op de zogenoemde BibleBelt is het niet meer vanzelfsprekend dat ‘iedereen’ dezelfde overtuiging deelt. Ook daar neemt diversiteit toe.
De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor het feit dat een toenemend aantal jongeren kampt met een burn-out. Ik zeg niet dat de toegenomen diversiteit dé oorzaak is, maar ik denk dat het wel degelijk een rol kan spelen. Leven in een wereld met veel verschillende levensvisies vraagt soms veel energie.”
Op welke manier kan de levensvisie van een moslim verrijkend zijn voor christenen?
“Onlangs gaf ik een minor op de CHE. In de zaal zat ook een islamitische student. Als docent vond ik haar inbreng verrijkend. Ik kan als professional veel over de islam vertellen maar wanneer iemand midden in de islamitische traditie staat en daarover vertelt, leidt dat tot een inhoudelijker gesprek en meer onderling begrip.”
De grote steden tellen een aantal wijken met relatief veel moslims. Op die plekken geven christenen hun geloof handen en voeten. Hoe kun je in die situatie relaties leggen zonder dat je christelijke identiteit verwatert?
“Het belangrijkste is: weet wie je zelf bent. Je kunt alleen open staan naar anderen als je weet wie je zelf bent. Wat geloof ik? Door wie laat ik mijn identiteit bepalen? Mensen die het meest open zijn naar andersdenkenden weten vaak het beste wat hun overtuiging is. Wie niet overtuigd is van zijn of haar eigen geloofsovertuiging is snel geneigd om muurtjes op te bouwen. Als je zeker bent van je geloofsovertuiging, ben je ook niet bang dat je onderuit gaat.
Ten tweede is het de uitdaging om niet te denken in termen van ‘wij versus zij’. Uiteraard zoek je als christen altijd mensen waarmee je iets gemeenschappelijks hebt en dan kom je al snel bij medegelovigen uit. Maar uiteindelijk hebben christenen en niet christenen dezelfde genade van God nodig. Heb de moed om over grenzen heen relaties te bouwen. Verdiepen in de ander is niet één of ander missionair project, maar een levensstijl. Alleen op die manier kun je het evangelie zichtbaar maken.”
Met Gert-Jan Segers spreek je binnenkort tijdens het startsymposium. Waar ga je het over hebben?
“Ik ga in op actuele problemen rondom diversiteit. We willen graag een inclusieve samenleving zijn, maar in de praktijk blijkt dat erg ingewikkeld te zijn. Ook in ons land stellen we veel grenzen aan mensen die niet mee mogen doen. Die problematiek wil ik uitlichten. We hebben een verhaal/kader nodig om met verschillende levensvisies om te gaan. In mijn lectorale rede wil ik ook ingaan op wat de Bijbel zegt over diversiteit en de rol van de professional.”
Praatmee