Misschien heb je zojuist wel genoten van het lekkerste kopje thee in lange tijd. Misschien heb je ook wel een klein, maar niet onbelangrijk gevoel van ‘herstel’ ervaren, simpelweg door tijd te nemen, te pauzeren om te proeven wat je drinkt en in zekere zin je leven opnieuw te proeven. Het mooie is dat dit helemaal niet veel kost (al hebben we wel moed nodig om te stoppen, wat ons altijd iets kost).

Er zijn veel creatieve manieren om ‘een wakkere en opmerkzame houding’ in praktijk te brengen en ik beschrijf hier een paar eenvoudige en effectieve technieken om nu te proberen. De basis is meditatie, een woord dat nogal eens onbedoelde associaties oproept; meditatie valt niet per definitie samen met ‘wierook en walvismuziek’, zoals een vriend van mij het onlangs nogal sceptisch omschreef. In plaats daarvan is het iets wat iedereen met gezond verstand in praktijk kan brengen.

Mark Williams, emeritus professor klinische psychologie aan de universiteit van Oxford en een groot voorstander van mindfulness, beschrijft meditatie als volgt: ‘Kalm blijven in het hieren-nu.’ En dat is een prima omschrijving. We hoeven het niet ingewikkelder te maken dan nodig is.

Kalm blijven
Hoewel het aantrekkelijk klinkt, is het uiteraard niet altijd makkelijk om kalm te blijven in het hier-en-nu. Onze geest is voortdurend afgeleid en dat weerhoudt ons er vaak van om stil te gaan zitten. Daarom zijn er technieken die ons daarbij kunnen helpen. De meest gebruikte is er een waarbij je je richt op je ademhaling. Probeer de volgende oefening eens.

Ga doelbewust een paar minuten stilzitten. Sluit de deur, zodat je een veilige en rustige omgeving voor jezelf creëert waarin je niet afgeleid kunt worden. Zoek een prettige houding, met je rug recht en je voeten op de grond.

Als je goed zit, richt dan je aandacht op je ademhaling. Merk simpelweg op hoe je in- en uitademt en probeer dit te blijven doen. Je zit om te zitten en je bent je bewust van je ademhaling.

Na een poosje merk je waarschijnlijk op dat je afgeleid bent geraakt en dat er een stroom van gedachten in je is. Dat is prima.

Gebruik dit als een mogelijkheid om je aandacht rustig terug te brengen naar je ademhaling.

Doe dit elke keer dat je opnieuw ‘in gedachten verzonken’ bent geraakt. Maak je geen zorgen en voel je niet gefrustreerd over jezelf; het is geen wedstrijdje ‘wie-het-langst-kan-zitten zonder-mentaal-geklets’. Streef er in plaats daarvan naar om compassie met jezelf te hebben, elke keer dat je merkt dat je geest aan de wandel is gegaan. Op deze manier groeit de compassie in jou, zowel naar jezelf als naar anderen. Gaandeweg leer je om minder veroordelend te zijn – en vaak zijn we het meest veroordelend naar onszelf.

In plaats daarvan word je je meer objectief gewaar van waar je geest geneigd is om je naartoe te voeren en waar deze zich op richt. En hierdoor, door meditatie – door dit proces van kalm blijven – merken we op wat we denken en hoe we denken. We leren de onzekere stem van ons ego te herkennen en ontdekken daarachter op een gegeven moment een plek van stil vertrouwen.

De voordelen van meditatie en mindfulnessoefeningen
‘Talloze psychologische studies,’ schrijft professor Williams, ‘hebben aangetoond dat mensen die regelmatig meditatie beoefenen meer dan gemiddeld gelukkig en tevreden zijn.’ Mindfulness gaat echter niet alleen over ‘ons goed voelen’. Positieve emoties worden in verband gebracht met een langer en gezonder leven en dus zijn de medische toepassingen die hieruit als vanzelf voortvloeien van betekenis.

Als gevolg van meditatie kunnen angst, depressie en irritaties verminderen; het geheugen kan verbeteren, het reactievermogen neemt toe, relaties worden hechter, stress neemt aanzienlijk af en het immuunsysteem vaart er wel bij. Meditatie kan zelfs effectief zijn bij het reduceren van de gevolgen van aandoeningen als chronische pijn en kanker, stelt Williams, evenals bijdragen aan het verminderen van afhankelijkheid van alcohol en drugs.

Je hoeft uiteraard niet te wachten met meditatie tot je ziek bent. Waar het om gaat is dat je jezelf regelmatig waarneemt – en dat hoeft helemaal niet lang te duren – waardoor je een einde kunt maken aan de dwangmatige denkpatronen die je reactievermogen geen goed doen en die je nog klein maken ook.

Oefeningen in mindfulness helpen ons om afstand te nemen van onze gedachten en gevoelens: om perspectief te zien, ook als je druk bezig bent. Bij trainingen heb ik allerlei verschillende soorten mensen (inclusief zalen vol sceptische senior managers) begeleid gedurende een stilte van twintig minuten. Dit vond ik zowel een voorrecht als een uitdaging. Sommigen blijven gevangen in hun gedachten, maar de meesten lijken het fijn te vinden dat ze een keer de mogelijkheid krijgen om in stilte te zitten zonder met hun telefoon te kunnen spelen of continu onderbroken te worden.

Waarschijnlijk vind je het heel vreemd om hiermee te beginnen, zeker om samen met andere mensen in stilte te zitten, maar zodra je over die eerste hobbel heen bent en merkt dat je je hieraan kunt overgeven, ontdek je dat er zich een ruimte rond je opent van een heel andere kwaliteit: een ruimte die er allang was, maar die je nooit eerder hebt opgemerkt, omdat je geen adempauze nam. Er zijn mensen die ik heb getraind en die mij hebben verteld dat zij, ook jaren na de training, heel bewust en met regelmaat de ‘pauzeknop’ indrukken om zich opnieuw te laven aan die bron van stilte.

Lees hier meer over Soulfulness of bestel het boek.