Hoe christenen denken over het duizendjarig rijk

God10 oktober 2017 Uitgeverij Royal Jongbloed
Jan Hoek

De vraag of er een duizendjarig rijk van vrede zal aanbreken, wordt al eeuwenlang gesteld door christenen die trouw willen zijn aan Gods Woord. En … deze vraag wordt ook al eeuwenlang verschillend beantwoord. Dit zal wel zo blijven in de toekomst, totdat de geschiedenis zelf duidelijk heeft gemaakt wie het bij het rechte eind heeft. In het boek 'Met het oog op het einde' geeft prof. dr. Jan Hoek een helder beeld van de verschillende posities die christenen innemen op dit punt.

1. Amillennialisme
Met de term amillennialisme of gerealiseerd millennialisme wordt de opvatting aangeduid die we onder andere aantreffen bij de kerkvader Augustinus (354-430), bij de meeste reformatoren in de zestiende eeuw en in de Kanttekeningen bij de Statenvertaling. Openbaring 20 wordt bij deze uitleg niet op de toekomst, maar op het heden betrokken. De termamillennialisme betekent letterlijk: opvatting die een duizendjarig rijk ontkent. De letter a (alpha) staat in het Grieks voor ontkenning. Een betere benaming is gerealiseerd millennialisme. De gedachte is immers dat er zeker wel een ‘duizendjarig rijk’ is zoals Openbaring 20 dat ook beschrijft, maar dat we het al achter de rug hebben of, in een andere variant, dat we er nog middenin zitten. Het zou dus gaan om een al gerealiseerd of zich nog steeds realiserend millennium, waarbij het getal duizend niet letterlijk wordt genomen.

De binding van de satan heeft volgens hen plaatsgevonden door Christus’ overwinning op Goede Vrijdag en Pasen. De duizend jaren van Openbaring 20 kunnen slaan op de tijd sinds de prediking van het Evangelie om zich heen greep door de dienst van de apostelen of sinds de tijd van keizer Constantijn, dus begin vierde eeuw. Dat betekent dat deze gunstige periode ergens in de late middeleeuwen is geëindigd. In de tijd dat de Statenvertaling verscheen, 1634, is deze periode dus al verstreken. De Kanttekeningen proberen te duiden wat met Gog en Magog, de volkerenmassa’s die tegen God en Zijn gemeente aan het einde van de duizend jaar in opstand komen, bedoeld zal zijn. Genoemd worden ‘de Turken, Tartaren en Saracenen’ en ‘het overblijfsel van het antichristelijke rijk’. Tegenwoordig zouden we zeggen: een coalitie van de islam en het rooms-katholicisme. Maar God zou dan de oprechte christenen op een wonderbaarlijke manier verlossen en uiteindelijk zouden de vijanden door de tweede komst van Christus totaal verslagen worden.

Volgens een vandaag de dag veel aangehangen scenario zal de wederkomst van Christus zich in fasen voltrekken.

2. Chiliasme
De meest uitgesproken visie, het eigenlijke chiliasme, dat is het prechiliasme. Het Latijnse ‘pre’ betekent ‘voor’ en geeft hier aan dat – volgens deze visie – Christus vóór het aanbreken van het vrederijk lichamelijk en zichtbaar in glorie op aarde zal verschijnen. Hierover zijn alle prechiliasten het eens, terwijl ze vervolgens onderling op veel punten weer verschillen. Volgens een vandaag de dag veel aangehangen scenario zal de wederkomst van Christus zich in fasen voltrekken.

In de eerste fase komt Hij onzichtbaar om Zijn gemeente vóór de grote verdrukking op te nemen in de hemel (de ‘opname van de gemeente’).
In de tweede fase komt Hij zichtbaar naar de aarde en zullen Zijn voeten staan op de Olijfberg, waarna Hij een duizendjarig rijk van vrede en gerechtigheid zal vestigen in en rondom Jeruzalem. De binding van de satan zal pas dan plaatsvinden. Doordat Jezus als de Messias zal zitten op de troon van Zijn vader David zullen vele aloude profetische beloften eindelijk worden vervuld. Er breekt een tijd aan waarin het Koninkrijk van de Messias de aarde in alle aspecten zal vervullen en bepalen. Het is een tussenfase tussen de huidige wereld en de nieuwe hemel en de nieuwe aarde, een overgang op weg naar Gods eeuwige toekomst.

Het moge duidelijk zijn dat bij deze invulling de summiere aanduidingen van Openbaring 20 worden gebruikt als raamwerk, waarbinnen een veelheid van bijbelpassages, vooral uit de oudtestamentische profetieën, een plaats krijgt. 

3. Postmillennialisme
Naast het prechiliasme is er een meer gematigde chiliastische opvatting: het postchiliasme. Bij de postchiliasten of postmillennialisten (het Latijnse ‘post’betekent ‘na’) volgt Jezus’ komst op de duizend jaar en zal Hij dus tijdens de periode van het vrederijk niet lichamelijk en zichtbaar op aarde zijn. Aanhangers van deze visie verwachten dat de verkondiging van het Evangelie van Jezus Christus onder de zegen van de Geest uiteindelijk voor de grote meerderheid van de mensen zal leiden tot behoud. Hierdoor zal geleidelijk aan een situatie ontstaan in de geschiedenis, voorafgaand aan de wederkomst van Christus, waarin geloof, rechtvaardigheid, vrede en welvaart de overhand zullen hebben onder de volkeren. Christus zal wederkomen in een werkelijk gekerstende wereld, ook al zal aan de wederkomst nog een beperkte manifestatie van het kwaad voorafgaan.

Het is niet zo dat we bijvoorbeeld in Openbaring 11 verder zijn in de geschiedenis dan in Openbaring 8 of in Openbaring 20 verder dan in Openbaring 19.

In de gereformeerde traditie in Nederland, maar ook in de Engelse, Schotse en Amerikaanse puriteinse traditie is de toekomstgerichte uitleg van Openbaring 20 – ondanks de afwijzing ervan zoals in de Kanttekeningen bij de Statenvertaling – door velen op velerlei wijzen gevolgd. Ik beperk mij nu tot een enkel voorbeeld daarvan: de ideeën van Wilhelmus à Brakel over de toekomst. De visie van een andere zeventiende-eeuwse theoloog, Campegius Vitringa, is weergegeven in een excurs.

4. Het recapitulatiebeginsel
Mijn eigen visie is dat het laatste bijbelboek moet worden uitgelegd volgens het recapitulatiebeginsel (ofwel: progressief parallellisme). Dat wil zeggen dat het boek Openbaring geen doorgaand relaas van de wereldgeschiedenis geeft in chronologische volgorde. Het is dus niet zo dat we bijvoorbeeld in Openbaring 11 verder zijn in de geschiedenis dan in Openbaring 8 of in Openbaring 20 verder dan in Openbaring 19. Het boek van de ziener van Patmos biedt telkens dwarsdoorsneden van de gehele periode van het laatste der dagen, dat wil zeggen de tijd tussen Pinksteren en Paroesie (wederkomst).

Dit inzicht is indertijd uitgewerkt door onder andere de Amerikaanse exegeet William Hendriksen. Zijn hoofdstelling luidt: ‘Het boek der Openbaring bestaat uit zeven hoofddelen. Deze lopen alle evenwijdig. Elk omvat de gehele nieuwe bedeling: van de eerste tot de tweede komst van Christus.’ De zeven hoofddelen ofwel dwarsdoorsneden zijn achtereenvolgens de hoofdstukken 1-3; 4-7; 8-11; 12-14; 1516; 17-19; 20-22. Het gaat over: Christus te midden van de zeven gouden kandelaren (1-3); het boek met de zeven zegelen (4-7); de zeven oordeelsbazuinen (8-11); de vrouw en het Kind door de draak en zijn helpers vervolgd (12-14); de zeven schalen met gramschap (15-16); de val van de grote hoer en de beesten (17-19); het oordeel over de draak, gevolgd door de nieuwe hemel en de nieuwe aarde, het nieuwe Jeruzalem (20-22). Daarbij is geen sprake van vermoeiende herhaling, maar wel van voortgang en variatie, met verschillende intermezzo’s. Zo bezien is Openbaring 20 de inzet van de laatste dwarsdoorsnede en leert dit hoofdstuk ons dat de geschiedenis niet alleen maar één grote aaneenschakeling van ellende is. Er zijn toch ook tekenen van hoop, plekken van licht, verspreide opklaringen tussen de onweersbuien door. Wanneer het Evangelie verkondigd wordt, wanneer mensen tot geloof komen, wanneer jonge kerken gesticht worden, wanneer er daden geschieden van liefde, bevrijding en ontferming, dan is op dát moment satan gebonden en dan blijkt Jezus’ overwinning realiteit te zijn. Wanneer de gemeente van Christus door vervolging met de rug tegen de muur staat, mag zij horen: er komen weer betere tijden. Tijden van vrede, van verademing, van verkwikking en van geestelijke opbloei.

In dat ene woord ‘duizendjarig rijk’ wordt volgens mij samengevat wat in werkelijkheid over vele tijden is verspreid. Daarom heeft Openbaring 20 betrekking op verleden, heden en toekomst. In dat verband mag er positieve verwachting zijn van Gods verrassend handelen in de slotfase van de wereldgeschiedenis.

Dit fragment is afkomstig uit het boek 'Met het oog op het einde'. Dit boek bevat teksten van de Ankerlezingen die gehouden zijn in 2016. Opgenomen zijn de lezingen van: dr. M. van Campen, dr. J. Hoek, dr. R. van Kooten, dr. B. Kamphuis, drs. C. C. Stavleu en dr. M. J. Paul. Klik hier om het boek te bekijken of te bestellen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho