Celebrate Recovery (CR) is 25 jaar geleden in Amerika ontstaan. Een predikant, ds. John Baker, worstelde met een alcoholprobleem dat hij zelf niet kon oplossen. Na een jarenlange worsteling zocht hij hulp bij de seculiere hulpverlening, maar hij was teleurgesteld dat er vanuit zijn kerk geen adequate ondersteuning was. Toen heeft hij het initiatief genomen om zelf vanuit Gods Woord een programma te ontwikkelen. Met als doel mensen te helpen om emotionele barrières weg te nemen die het volgen van Jezus in de weg staan.

Groeiblokkades
Dat sloeg aan: niet alleen de deelnemers waren enthousiast, maar ook hun predikanten en voorgangers. CR geeft herstel en vernieuwing en het programma blijkt in de praktijk een waardevolle stimulans voor de ontwikkeling van discipelschap in de kerk. Dwangmatige gedachten, continue overbezorgdheid, slechte gewoontes, een verleden met geweld, de drang tot controle, worstelen met nicotine of alcohol, eetstoornissen… de lijst van problemen waar mensen in onze kerken mee worstelen, is zeer divers. Jan Baan, de Nederlandse coördinator van het programma: “Dat zijn groeiblokkades in je leven. Het doel van deze discipelschaptraining is dat mensen leren om die blokkades bij het kruis brengen. De principes van Jezus werken echt; dat blijkt wel uit de indrukwekkende getuigenissen van oud-deelnemers.”

CR bestaat op sommige locaties uit 10 deelnemers, op andere locaties uit 60 of meer. “Het is geen cursus,” benadrukt Jan. “Het is een programma waar je altijd in kunt stromen. Je kunt er vrijblijvend binnenlopen en blijven tot aan de pauze. Het tweede deel van de avond is voor de echte deelnemers: zij gaan dan uit elkaar in kleinere mannen- en vrouwengroepen.” Het eerste deel van iedere avond bestaat uit lofprijzing en aanbidding. “Daarna volgt er een Bijbelstudie over een praktische thema, zoals vergeving schenken of vergeving ontvangen of over hoe je een gezond geestelijk leven ontwikkelt.”

Eens per 14 dagen deelt een oud-deelnemer zijn of haar P.V. “Dat is een levensverhaal waaruit de deelnemers hoop kunnen putten. God is immers groter en machtiger dan elk probleem waar wij mee worstelen. De kracht van de Heilige Geest zorgt ervoor dat er altijd verandering en vernieuwing mogelijk is,” zegt Baan met overtuiging. De avond wordt afgesloten met een informeel samenzijn: het ‘Celebrate Café’.

Twaalf jaar geleden ging Celebrate Recovery van start in Nederland. De kern van het programma bestaat uit 12 stappen. Dit zijn Bijbelse principes die belangrijk zijn voor herstel en vernieuwing. Deelnemers bevinden zich in verschillende fases van hun herstel, zodat ze zich ook aan elkaar kunnen optrekken. Dat bemoedigt! “Wat we ook constateren, is dat er vaak vriendschappen ontstaan binnen de groepen, die ook buiten het groepsprogramma om, blijven functioneren. CR is bij uitstek een programma waarin de Bijbelse elkaar-woorden gestalte krijgen binnen een veilige en vertrouwelijke context,” volgens Baan .

Zijn sommige mensen niet beter af in de professionele hulpverlening? Jan denkt dat professionele hulpverlening en Celebrate Recovery zeker niet op gespannen voet met elkaar hoeven te staan. “Binnen CR is er ‘maar’ één persoon die werkt: de Heilige Geest. We gaan ervan uit dat deelnemers gemotiveerd zijn om te herstellen: zij moeten zelf de stappen nemen. Maar we helpen elkaar en bidden natuurlijk ook voor elkaar.” Voor veel mensen is dit programma een waardevolle en effectieve investering die veel meer bewerkstelligd dan alleen maar herstel. Namelijk: groeien in hun relatie met Christus.

De kerken die kansen laten liggen
Ondanks het puur Bijbelse karakter en de zichtbare veranderingen en zegeningen die het programma tot gevolg heeft in de levens van de deelnemers, staan kerken nog niet direct te trappelen om ermee aan de slag te gaan. Baan als coördinator: “We zien de nodige ‘ja-maars’ voorbij komen. Dat is jammer. De helft van de mensen die via landelijke website bij ons kenbaar maakt dat ze overwegen om aan te haken, moeten we teleurstellen omdat de afstand naar de dichtstbijzijnde kerk te groot is. Dat doet mij veel pijn; waarom laat de kerk zoveel kansen liggen?”

Baan denkt dat er meerdere oorzaken zijn waarom kerken er wat terughoudend mee omgaan. Misschien is het deels koudwatervrees. We zijn huiverig voor wat we niet kennen. Maar ook de tijdsinvestering kan een rol spelen. Discipelschap kost tijd, het programma gaat veel dieper dan de gemiddelde Bijbelstudie. Binnen CR helpen we elkaar om datgene wat we soms allang weten, in de praktijk toe te passen. Je moet ‘hervormd worden’ door een nieuwe manier van denken over God, over jezelf en over anderen. Celebrate Recovery kost tijd, het is een diepgaand discipelschapsproces waarin mensen stap voor stap ontdekken hoe God het leven bedoeld heeft en groeiblokkades worden geslecht en bij het Kruis worden gebracht.”

Het onbekende is de grootste oorzaak, denkt Baan. “We zijn misschien ook het zicht kwijtgeraakt op wat de kerk zou moeten en mogen doen. We hebben een cultuur gekregen waarin problemen snel onder worden gebracht bij de ‘professionele hulpverlening’. Ik heb grote waardering voor die professionele hulpverlening, maar tegelijkertijd zie ik ook hoeveel God kan doen binnen de kerk. De kerk is Bijbels gezien ook bij uitstek een plaats van heling en vernieuwing.”

Misschien is er ook nog wel een derde reden voor die terughoudendheid te noemen. “Met name in de eerste jaren van CR hebben we in Nederland geëxperimenteerd met zowel de vorm van CR, de frequentie van bijeenkomen, de wijze waarop de lessen werden gegeven, CR aanbieden in cursusvorm etc. Dat hadden we nooit moeten doen en het heeft hier en daar dus het imago van CR negatief beïnvloedt.”

Gaan we dan misschien teveel uit van de gedachte dat iedere gelovige zijn leven aardig op orde heeft? “Dat is in veel gevallen alleen de buitenkant. Achter het masker van ‘met mij gaat alles prima’ worstelt iedereen in meerdere of mindere mate met de gevolgen van het leven in een gebroken wereld. Dat wordt onvoldoende onderkend. Laatst hield ik een preek over het thema ‘kwetsbaarheid’ naar aanleiding van Romeinen 7. Na afloop van de dienst kwamen meerdere mensen naar me toe om hun waardering uit te spreken voor dit onderwerp.

Verschillende mensen getuigden dat ze in de kerk niet durfden praten over eigen zwakheden met zonden en verleidingen. Er mocht alleen maar gesproken worden over overwinningen, gebedsverhoringen etc. Iemand merkte op: 'We bidden vaker voor gebroken benen en operaties in het ziekenhuis dan voor mensen met emotionele blokkades of barrières. We zijn open over dingen die aan de buitenkant zichtbaar zijn, maar terughoudend over emotionele zaken.”

Terwijl Jezus vaak doordringt tot de kern, zegt Jan, waarbij hij het gesprek met de Samaritaanse vrouw aanhaalt. “Een geschiedenis vol met schuld en schaamte. Het kan een hele opluchting zijn om je niet langer achter een masker te hoeven verbergen. Heerlijk, eindelijk een omgeving waarin je je zwakheid mag toegeven, zonder veroordeeld te worden. Voor veel deelnemers geeft dat een enorme boost.”

Lees hier meer over Celebrate Recovery.