Wat bedoelt u met relationeel leidinggeven?
Jan citeert uit zijn boek. ‘Hij plofte neer op een stoel in mijn werkkamer. Of ik even tijd voor hem had. In het bijna ononderbroken relaas dat volgde, bleek dat zijn relatie verbroken was. Zijn vriendin had ontdekt dat hij schulden had. Natuurlijk was hij druk bezig met afbetalen, maar het was een grote schuldenberg. “45.000 euro kan ik niet zomaar even op tafel leggen.” Ondanks alle beloofde verbeteringen had zij hem echter de bons gegeven. In het achterliggende weekeinde had ze dit ook met zijn ouders besproken. Een heftige ruzie was het gevolg. Of ik nog een ander woonadres voor hem wist. Schichtig keek hij me aan en zweeg. Ik slaakte een zucht en zei: “Wat een heftig verhaal en wat moet je je nu beroerd voelen.” Hij boog het hoofd en zijn schouders schokten. Gesmoord zei hij: “Ik schaam me kapot en weet het niet meer. Ik ben echt gek op haar!” Na een klein uur verliet hij mijn kamer. Bij de deur draaide hij zich om en zei: “Bedankt dat je wilde luisteren en me niet hebt veroordeeld.”’

“Relationeel leidinggeven is leidinggeven waarin je denkt vanuit de relatie met de ander,” maakt Kloosterman duidelijk. “Ieder mens staat in relatie tot zijn of haar Schepper, Zijn schepselen en de schepping. In relationeel leidinggeven gaat het niet om het individu of het ik maar om het wij. Omdat God Zelf relationeel is en ook relationele mensen heeft geschapen, is het mijn overtuiging dat er in relaties potentie zit. Dat vraagt om ontplooiing en gebruik om elkaar beter te verstaan, herstel van relaties te bewerken, samenwerking te optimaliseren en mensen tot bloei te brengen. Dat komt levens, gezinnen, kerk en werk ten goede. Je kunt God, elkaar en jezelf hier mee dienen omdat het meer harmonie brengt. Ten diepste gaat het daarin de relatie met God waarin je Hem en de naaste dient.”

Hoe kun je je hoofd en hart daarvoor inzetten?
Opnieuw citeert de auteur uit zijn uitgave. ‘“Ik heb je wel gehoord, maar denk toch dat we het anders moeten doen. Mijn indruk is dat we het bij de feiten moeten houden. Emotioneel gepraat maakt het alleen maar ingewikkeld. Daar schieten we niets mee op.” Verslagen zat ik op mijn stoel. Ik voelde me onbegrepen door zijn reactie. Hoe was het mogelijk dat hij de emotionele bezwaren tegen de verandering binnen het bedrijf niet serieus nam? Om tot een goede en noodzakelijke samenwerking met een ander bedrijf te komen, zouden we elkaar toch moeten verstaan. Zowel feitelijke informatie als ook de beleving van mensen was belangrijk. Ik was er diep van overtuigd dat zonder de juiste klik tussen mensen er geen geslaagde samenwerking van de grond zou komen. Daarom zei ik: “Laten we dan in ieder geval proberen om elkaar tijdens een nadere kennismaking als mens beter te leren kennen.” Zijn reactie sloeg mijn laatste hoop de bodem in. Hij zei: “Als onze investeerders akkoord gaan en de directie tekent, gaan we onderweg. De rest komt dan vanzelf.” Ik luisterde en wist dat dit collega’s zou kosten.’

“Relationeel leiderschap vraagt om concretisering,” vervolgt het SGP-raadslid. “Dat kan via de weg van de zintuigen. Het gaat allereerst om de kunst van het luisteren. Daarna is het de vraag of je het gehoorde ook verstaat of begrijpt. Als dat het geval is, gaat het om de wil om hier wat mee te doen. Het is de vraag of je present wilt zijn voor de ander. Iemand die present is, geeft de ander respons waardoor hij of zij ruimte voor ontplooiing krijgt. Omdat goed te kunnen doen zijn we afhankelijk van de zegen die God ons geeft. Reflectie en stilte zijn dienstig om na te gaan wie je in relaties bent. Als het vorige op zijn plaats valt, ga je de ander kennen en erkennen. Dat leidt tot ontmoetingen waarbij je elkaar kunt dienen in liefde. Hoofd en hart doen dus beide helemaal mee.”

Wat gaat er vaak mis als het gaat om relationeel leidinggeven en hoe kunnen we daar verandering in brengen?
“Het niet begrijpen van elkaar of het miskennen van elkaar gebeurt veel. Denken voor een ander of het hebben van een oordeel staat een goed relationeel contact in de weg. Dat kan anders en beter. We nemen onszelf regelmatig te snel tot uitgangspunt in het denken en aangaan van contact. Het is een gave en opgave om vanuit God bedoeling in de schepping en vanuit de liefde te dienen in Gods grote werkelijkheid. Leidinggevenden hebben daarin een extra verantwoordelijkheid. Zij kunnen het goede voorbeeld geven wat door meerderen gezien wordt vanwege hun functie. Ook kunnen zij het relationeel leven zoals God dat bedoeld heeft belangrijk maken.

Wij zijn altijd een deel van een veel groter geheel. We staan altijd in relatie tot God en de hele geschapen werkelijkheid. Wie van genade leeft, gaat als een pelgrim door de tijd. Als het goed is als een pelgrim die het geloof handen en voeten geeft in duurzame relaties en voor Gods aangezicht.”

Welke les heeft u door vallen en opstaan geleerd als het gaat om relationeel leidinggeven?
“Dat je het in je eentje niet weet. Daar waar je werkelijk in openheid en ontvankelijkheid met God en anderen mag omgaan, krijg je mooie en verrassende aanvullingen waardoor dingen beter gaan. Het grootste gevecht heb ik met mezelf. Eigen gedachten, invullingen, oordelen en gevoelens staan een werkelijk open contact met anderen maar zo in de weg. Genade leert je buigen en dan wordt het stil en komt er ruimte. Ruimte voor de ander en de Ander,” aldus Kloosterman.

Bekijk ook een recent interview met Jan Kloosterman bij Family7 en klik hier om het boek te bekijken of te bestellen:

Jan Kloosterman (1978) studeerde bedrijfskunde aan de Universiteit van Twente. Daarnaast volgde hij onderwijskundige opleidingen aan verschillende hogescholen. In het dagelijks leven is hij directeur Onderwijs in het (speciaal) voortgezet onderwijs op de Jacobus Fruytier Scholengemeenschap. Ook is hij raadslid in de gemeente Apeldoorn en ambtsdrager in de Hersteld Hervormde Kerk.