Johannes stelt de vraag in zijn brief op een ándere manier: niet wát, maar Wíe is liefde. 'Wie niet liefheeft kent God niet, want God is liefde.' (1 Joh. 4:8) De liefde is geen begrip, maar een Persoon met een Naam: JHWH, Theos, de God van de Bijbel. Hij heeft Zich laten kennen: Johannes schrijft dat hij Hem, Jezus, heeft gezien, gehoord en zelfs heeft aangeraakt. Dit betekent dat gelovigen in de liefde niet hun eigen beeld mogen maken, maar moeten leren van deze blauwdruk voor de liefde: Jezus, de Gezalfde.

Welke waardevolle lessen geeft Johannes ons in zijn brief?

1. Liefde begint bij God
Johannes schrijft 'Het wezenlijke van de liefde is niet dat wij God hebben liefgehad, maar dat hij ons heeft liefgehad en zijn Zoon heeft gezonden om verzoening te brengen voor onze zonden.' (1 Joh. 4:10) We zullen dus het wezenlijke van de liefde leren kennen door Gods liefde in Zijn Zoon te ontvangen. Het is een gevende, dienende liefde, die niets achter houdt. Wie veel ontvangen heeft, heeft veel te geven. Vind je het moeilijk om lief te hebben, ga dan terug naar de Bron van de liefde: God zelf, die je in Christus alles wil geven wat je nodig hebt om Zijn kind te zijn.

2. Het is essentieel wat je gelooft
Omdat Jezus Christus de blauwdruk is van Gods liefde, is het belangrijk wat je over Hem gelooft. Johannes schrijft in zijn brief over dwaalleraren, mensen die niet belijden dat Jezus 'in het vlees' is gekomen, dat wil zeggen: echt mens is geworden. Zij geloofden niet dat God – hoog verheven als Hij is – als mens een kruisdood zou kunnen sterven. De dwaalleraren zijn vertrokken uit de gemeenschap waar Johannes aan schrijft. Voor Johannes is hun vertrek veelbetekenend: zij zijn tégen Christus en horen niet bij 'ons'. Waarom is Johannes zo fel? Wat voor hem op het spel staat, is de liefde. Immers: wie niet begrijpt dat God daadwerkelijk stierf aan een kruis, wie hier iets symbolisch of onwerkelijks van maakt, die begrijpt niets van Gods liefde. God heeft immers juist in de kruisdood van Zijn Zoon laten zien wat liefde is.

3. Liefde beperkt zich tot datgene wat uit God voortkomt
Is er een grens aan de liefde? Ja, want Johannes schrijft: 'Heb de wereld en wat in de wereld is niet lief. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem.' (1 Joh. 2:15). Er is dus ook iets wat gelovigen níet lief moeten hebben. Johannes omschrijft de wereld als: 'zelfzuchtige begeerte, afgunstige inhaligheid en pronkzucht'. Er is een grote tegenstelling tussen Gods liefde en de liefhebberijen van de wereld. Zelfzucht, begeerte, afgunst, hebberigheid, pronkzucht ... het zijn de eigenschappen die de liefde om zeep helpen. Het eigen geluk is voor gelovigen geen levensdoel.
Dit betekent dat de liefde van gelovigen, zoals Johannes die in zijn brief bespreekt, vooral uitgaat naar mede-gelovigen: de 'broeders en zusters'. Immers, als het goed is, hebben zij als Gods kinderen ook de kenmerken van Gods liefde ontvangen: geven, dienen, liefhebben. In Johannes' redenatie richt de liefde zich op datgene wat uit God voortkomt. Er is dus een grens aan de liefde. Deze grens wordt niet bepaald door sociale scheidslijnen of kerkelijke groeperingen, maar door het gegeven dat gelovigen in elkaar de eigenschappen van Gods liefde herkennen: wie uit God geboren is, draagt de kenmerken daarvan.

Kortom
God is liefde. Jezus Christus is de blauwdruk van Gods liefde. Deze liefde staat in contrast met wat in de wereld als liefde wordt gezien. De eerste brief van Johannes is een grote uitdaging aan gelovigen die willen aansluiten bij wat in onze tijd gebruikelijk is: een liefde die iedereen zonder oordeel omarmt. Liefde is niet inclusief, maar exclusief: het beperkt zich tot wat uit God voortkomt. Hoe weten we wat liefde is? Door Gods daden te belijden, met name Gods offer in Zijn Zoon Jezus Christus; ín het vlees, dus daadwerkelijk. Wie dit begrijpt, mag met Gods liefde de weg opgaan, met vallen en opstaan leren van Hem die liefde is.

Jirska van Hooijdonk is student theologie aan de ETF en stagiair bij het Evangelisch College. De ETS-Bijbelcursus van het Evangelisch College is een interkerkelijke Bijbelcursus die wordt aangeboden op 55 locaties in Nederland en online. Elke lesmaand behandelt de cursus één Bijbelboek uit het Oude Testament en één Bijbelboek uit het Nieuwe Testament. Klik hier voor meer informatie.