Positieve groepsvorming: hoe doe je dat?
Iedere groep heeft een eigen sfeer. Het proces van groepsvorming begint vanaf het eerste moment waarop de leden van de groep elkaar ontmoeten. Ook negatief gedrag, zoals pesten, kan al snel ontstaan. Hoe kun je als volwassene een positieve invloed uitoefenen op de groep kinderen of jongeren waar jij verantwoordelijk voor bent?
Onderwijsadviseur Wilma Nijsink weet alles van positieve groepsvorming. “Het helpt als je weet wat mentale weerbaarheid is en hoe groepsdynamica werkt. Op school is het zelfs zo dat een leerkracht bewust bezig is met het aanleren van sociale vaardigheden van kinderen. Denk aan positieve woorden zeggen, elkaar bedanken, iets vriendelijk vragen en niet over elkaar roddelen. Als kinderen dat oefenen in de klas, ontstaat een groepsgevoel en dat komt de sfeer ten goede. Als een juf of meester niet groepsvormend optreedt, loopt hij het risico dat een aantal leerlingen de leiding neemt, vaak met negatieve gevolgen zoals uitsluiting en pestgedrag.”
Hoe kun je leren om groepsvorming aandacht te geven?
“Vanuit Driestar onderwijsadvies werken we met een attitudemodel. Aan de hand daarvan kun je je eigen gedrag en dat van kinderen analyseren omdat het je inzicht geeft in je houding tegenover je kinderen. Het helpt je om je eigen gedrag te herkennen en te begrijpen wat het effect daarvan is op de groep. Als je je bewust bent van de invloed van jouw gedrag, kun je er voor kiezen het anders aan te pakken. Ook voor jeugdwerkers, catecheten en ouders is het zinvol om je daarin te verdiepen.”
Heb je praktische tips?
“Begin met goede kennismaking met de groep. Daarna kun je aan de slag met leren samenwerken. Dat doe je door spellen of door het samen opdrachten uitvoeren. Het is de bedoeling dat kinderen in de groep elkaar leren waarderen. Ik herinner me een oefening die ik in de gymzaal deed toen ik leerkracht was in het speciaal onderwijs. Ik maakte voor mijzelf onderscheid tussen sterke en minder weerbare kinderen. De eerste groep werd geblinddoekt. De andere kinderen kregen de opdracht om hen via verschillende hindernissen veilig naar de overkant te begeleiden. De kracht van dit spel is dat kinderen elkaar leren waarderen en complimenten geven. Zo ontstaat een groepsgevoel.”
Helpt zo’n spel tegen pesten?
“Zeker! Het mooiste is als de ‘haantjes’ van de klas zich op gaan stellen als positieve leiders. In die goede sfeer vallen minder weerbare kinderen niet snel buiten de boot. Als zich dan een incident voordoet waarbij een leerling zich ongepast gedraagt, corrigeren klasgenoten elkaar en is de drempel lager om op een volwassene af te stappen die de orde kan herstellen. In een positieve groep hebben kinderen een goede relatie met elkaar. Daardoor zullen ze elkaar minder snel kwetsen.”
Kun je dit ook in de kerk toepassen?
“Absoluut,” antwoordt Wilma. “Door een kennismakingsspel kan een predikant of jeugdleider het groepsgevoel verhogen. Dat hoeft echt niet ingewikkeld te zijn. Het verschil met een club in de kerk is dat kinderen in tegenstelling tot schoollessen niet verplicht zijn om deze activiteiten te bezoeken. Als zich iets naars heeft voorgedaan kan iemand dus gemakkelijk een verenigingsavond ontwijken. Maar dat is niet de bedoeling van kerkelijk jeugdwerk.”
Gymzaal
Driestar onderwijsadvies geeft samen met Grol Weerbaarheid cursussen Positieve groepsvorming. Tijdens de training worden veel praktische tips uitgewisseld. Omdat sporten een ultieme gelegenheid is om een wij-gevoel in de klas te creëren, wordt de cursus in een gymzaal gegeven. Klik hier voor meer informatie.
Foto: Driestar
Praatmee