Vier punten van kritiek op de theologie van Randy Clark en Bill Johnson

God31 maart 2017

Theoloog Ronald Westerbeek laat zich op zijn blog kritisch uit over de theologie van bekende charismatische leiders die in Nederland veel aanhang hebben, zoals Randy Clark en Bill Johnson. In het artikel op zijn blog, dat ook verschijnt in Geestkracht, noemt hij vier punten van kritiek. Directe aanleiding van het artikel is de There Is More conferentie die werd gehouden eind vorig jaar, met Randy Clark. "Ik geloof dat zijn onderliggende theologie de kerk geen goed doet."

Dit zijn de vier punten van kritiek die Westerbeek noemt. 

Dit is een samenvatting. Lees het hele artikel hier.

1. Er is sprake van een ‘over-realized eschatology’
Ronald Westerbeek wijst erop dat we nu in een tussentijd leven. "We leven tussen ‘D-Day’ en ‘V-Day’: de bediening van Jezus bracht een beslissende wending in de geschiedenis van de wereld en in hem is het Koninkrijk van God tegenwoordig geworden (D-Day), maar tegelijk laat de volledige verwerkelijking van dit Koninkrijk nog op zich wachten tot Jezus opnieuw komt (V-Day)."

De kerk dus in een raadselachtige tussentijd. Zij leeft van de krachten van de toekomstige eeuw, terwijl de tegenwoordige eeuw voortduurt en er ogenschijnlijk weinig veranderd lijkt in de wereld. "De gebrokenheid van de schepping is nog niet ten einde en de machten van zonde en kwaad lijken de wereld onverminderd in hun greep te hebben. Maar die tussentijd is geen equilibrium waarin de kerk lijdzaam de voleinding afwacht. Gods Koninkrijk (basileia) is nog toekomst, maar die toekomst breekt krachtig door in de gemeenschap van gelovigen (ecclesia) – al zijn het glimpen, tekenen die vooruitwijzen, en blijft het voorlopig en onvolledig."

"Deze geïnaugureerde eschatologie staat onder druk in de Post-Toronto-beweging. Uiteraard wordt niet ontkend dat er een reeds en een nog niet van Gods Koninkrijk is: het is immers evident dat de nieuwe aarde nog niet is aangebroken. Het is ook prima mogelijk om citaten aan te wijzen in de boeken van Randy Clark of Bill Johnson, waarin het spanningsveld van het reeds en nog niet wordt verwoord. Maar deze begrippen functioneren op dusdanig andere wijze [..] dat er nauwelijks nog sprake is van geïnaugureerde eschatologie: de nadruk ligt volledig op het reeds van het Koninkrijk."

Het meest inzichtgevend is hoe Clarks theologie functioneert als het gaat om die situaties waar genezing uitblijft. "Als Clark hier uitvoerig ingaat op het uitblijven van genezing op gebed, dan brengt hij dit niet in verband met het nog niet van het Koninkrijk of de tussentijd. Als hij hier spreekt van een mysterie, dan bedoelt hij niet het mysterie waarom God soms wel zijn Koninkrijk laat doorbreken en vaak niet, maar het mysterie waarom de een meer zalving ontvangt dan de ander. Het uitblijven van genezing is bij Clark niet iets wat eigen is aan de tussentijd waarin de gemeente van Christus zich bevindt maar het is een mislukking in onze bediening."



2. De soevereiniteit van God staat onder druk
"Het mysterie van het Koninkrijk heeft hier alles te maken met de soevereiniteit van God: Hij creëert deze tussentijd in zijn heilsgeschiedenis. De gemeente ontvangt al wel een voorschot (arrabon) op de erfenis van het Koninkrijk, maar de volle erfenis is nog niet beschikbaar."

"Dat is natuurlijk moeilijk te verteren voor mondige mensen in de 21e eeuw. Het roept ook existentiële vragen op: Hoe kan het Gods wil zijn dat het lijden in zijn wereld voortduurt? Wil God dan dat ik ziek blijf?"

Veel charismatische theologen uit de kringen van Bill Johnson en Randy Clark stellen vervolgens: laten we nu gewoon zeggen dat God liefde is en je uiteraard wil genezen. "En hoe het dan precies zit met Gods soevereiniteit is ingewikkeld maar misschien wat minder relevant."

"Dat klinkt opnieuw erg sympathiek. Maar theologisch is het problematisch, want Gods soevereiniteit wordt feitelijk geparkeerd op een doodlopend weggetje. Het spanningsveld van het reeds en nog niet wordt opgeheven: God wil niets liever dan jou hier en nu genezen. Daarmee is het nog niet weliswaar verdoezeld in het onderwijs, maar in de pastorale praktijk zijn ongelukken vervolgens onvermijdelijk – het is als een glasscherf op het strand. Hier schuilt het voornaamste probleem van deze ogenschijnlijk sympathieke zet. Je zegt er immers mee: ‘God is liefde en dus wil hij jou genezen, en als genezing op gebed uitblijft, dan ligt dit in elk geval niet aan God.’ Waaraan ligt het dan wel? De conclusie is onvermijdelijk: of het ligt aan Gods onvermogen (maar dat is strijdig met Gods almacht) of het ligt aan ons gebrek aan geloof."

"Dit is inderdaad wat onderwezen wordt binnen de Post-Toronto-beweging: als we geen genezing ontvangen, dan hebben we meer geloof nodig opdat we meer zalving ontvangen (en op de achtergrond woedt een kosmische ‘spiritual war’, waarin gelovigen al dan niet actief betrokken worden). Nu benadrukt Randy Clark gelukkig dat we in de genezingsbediening nooit tegen mensen moeten zeggen dat ze niet genezen omdat ze onvoldoende geloof hebben (ook al is dit het geval). Bovendien, zegt hij, God kan ook genezen als er weinig geloof is. Clark toont hier pastorale wijsheid. Maar het probleem blijft staan: als we geen genezing zien op gebed komt dit door ons gebrek aan geloof (of aan een onzekere ‘spiritual war’ waarin God kennelijk onmachtig is). Clarks onderliggende theologie laat geen ruimte voor een andere conclusie. Aan God ligt het immers niet: Hij wil altijd genezen, want zo is God."

"Waar het Koninkrijk van God doorbreekt vindt genezing plaats. Waarom wordt dan niet iedereen genezen? Omdat Gods Koninkrijk weliswaar doorbreekt in onze werkelijkheid, maar nog niet volledig is verwezenlijkt. Het breekt door, maar nog slechts gedeeltelijk en voorlopig. We anticiperen op Gods toekomst, maar het blijft toekomst – totdat Jezus opnieuw komt. We vangen glimpen op maar heel vaak zien we het nog niet, eenvoudigweg omdat we nog wachten op de wederkomst. We leven in de tussentijd."



3. De verzoeningsleer wordt versimpeld
"Clark zegt terecht dat Jezus aan het kruis zowel onze ziekten droeg als onze zonden. Dat is een belangrijke correctie op de traditionele evangelicale positie. Maar hij gaat te kort door de bocht wanneer hij impliceert dat we in het kruis genezing hebben ontvangenprecies zoals we vergeving hebben ontvangen. Dat is theologisch misleidend. Het is van belang om hier helder te onderscheiden: ziekte is niet eenzelfde grootheid als zonde. Jezus droeg in onze plaats de straf op onze zonde, niet de ‘straf’ op onze ziekte. Ziekte is immers – net als alle gebrokenheid in de schepping – het gevolg van de zonde. Als de tekst in Jesaja zegt dat hij onze ziekten droeg (vers 4), dan betekent dit dat Jezus de straf op onze zonde droeg en daarmee de oorzaak adresseerde van onze ziekte en ons lijden."

"Het lijkt mij op zich correct om te zeggen dat onze genezing in de verzoening is. Want het verzoenend lijden en sterven van Jezus is het fundament voor ons heil: het leven in al zijn volheid. Maar het is theologisch misschien nauwkeuriger om te zeggen dat onze genezing door de verzoening is, zeker als we daarmee de suggestie voorkomen dat we genezing hebben ontvangen precies zoals we vergeving hebben ontvangen. Deze nuancering wordt door Clark expliciet verworpen."

"Waarom is dit belangrijk voor de genezingsbediening? Omdat de gelijkstelling van zonden en ziekten, zoals in Clarks exegese, impliceert dat wij door de verzoening vrij zijn van ziekte zoals wij vrij zijn van zonde. Zoals we in Christus bevrijd zijn van de zonde (voltooid verleden tijd) en er voor ons geen veroordeling meer is, zoals Paulus schrijft in Romeinen 8: 1 - 2, zo zijn we dan bevrijd van onze ziekte. Zomin als we nog onder de zonde zijn, zijn we dan nog onder de ziekte: door de verzoening hoeven we niet meer gebukt te gaan onder ziekte. Zoals we mogen gaan leven vanuit onze vergeving, mogen we dan leven vanuit onze genezing en overwinning uitspreken over onze ziekte. Het is – volgens deze doctrine – een in Christus verworven recht dat in dit leven geclaimd kan worden. Dit is precies wat geleerd wordt binnen de Post-Toronto-beweging, en dit is ook wat Clark impliceert."

"Dat is niet wat Paulus in het vervolg van Romeinen 8 schrijft. Onze vergeving hebben we ontvangen (voltooid), maar we gaan nog gebukt onder het lijden van deze tijd (vers 18). De schepping is nog ten prooi aan zinloosheid en vergankelijkheid en ziet uit naar haar (toekomstige) luister (19 – 22). Ook wijzelf, schrijft Paulus, zuchten in afwachting van […] de verlossing van ons sterfelijk bestaan. We zien dit nu nog niet, maar: als wij hopen op wat nog niet zichtbaar is, blijven we in afwachting daarvan volharden (23 – 25). Door zijn verzoenend lijden en sterven (bij zijn eerste komst), heeft Jezus het fundament gelegd voor de uiteindelijke afrekening met alle ziekte en dood, die plaatsvindt bij de opstanding van de doden (bij zijn wederkomst). Hij betaalde de prijs voor de zonde, zodat hij op een dag voorgoed alle ziekte en gebrokenheid kan wegdoen uit Gods schepping."

'Dus ja, onze genezing is in het kruis. De vraag is niet of we genezen (en of God ons wil genezen), maar wanneer we die genezing ontvangen. Het is een vergissing om te denken dat elk aspect van de verlossing die Jezus voor ons verwierf aan het kruis nu al steeds volledig beschikbaar is. Onze genezing is principieel toekomstig. Op verrassende wijze breekt die toekomst soms nu al in op het lijden van onze tijd, en zien we genezing op ons gebed. Dat is dan met recht ‘presence of the future’ – toekomst die verrassend inbreekt op de tegenwoordigheid als een hoopvol teken van wat komen gaat."



4. Het neemt bedenkelijke principes over van Word of Faith-theologie
"De Post-Toronto-beweging is – net als de bredere pentecostale beweging sinds de jaren tachtig – sterk beïnvloed door de Word of Faith-theologie (door critici doorgaans aangeduid als ‘prosperity gospel’ of ‘health and wealth’). Dat geldt ook voor Bill Johnson en Randy Clark."

"Door in geloof uit te spreken (word of faith) wat hem rechtmatig toekomt in Christus (genezing, succes, rijkdom), legt de gelovige er de hand op en wordt het gerealiseerd (name it and claim it). Wie deze geestelijke principes begrijpt, kan een overwinningsleven leiden. Dit klinkt door in Clarks onderwijs over ‘faith healing’."

"Geloof - en dan specifiek het in geloof uitgesproken woord - is in deze theologie de constituerende factor voor genezing, of preciezer: voor het bewerken van genezing. Wie dus veel genezingen wil zien in een christelijke samenkomst moet zorgen dat er veel geloof in de zaal is. De bidders moeten geloof hebben en de ontvangers van het gebed moeten geloof hebben, en breder: ook de omstanders moeten geloof hebben. Geloof en genezing zijn als communicerende vaten in een natuurkundige proefopstelling."

"Deze gedachtegang horen we terug bij Clark, met een beroep op bijbelteksten als Matteüs 9: 22 (‘Wees gerust, uw geloof heeft u genezen’, in de NBV vertaald als: ‘uw geloof heeft u gered’) en Matteüs 13: 58 (‘En hij verrichte daar weinig wonderen, vanwege hun ongeloof’).[59] In reactie op Faith Healing schrijft hij dat we de rol van geloof niet moeten overbenadrukken: ‘You don’t have to rev yourself up. You don’t have to try to work up your spirit or soul to make something happen’, maar in zijn eigen cursushandleiding adviseert hij het gebedsteam: ‘Be “prayed up”! Pray a lot in tongues both before and during ministry time’ - pep jezelf op in geloof."

"Het is betekenisvol dat Clark tijdens zijn conferenties vooral verhalen van succesvolle genezingen vertelt. Het dient – vanuit zijn onderliggende theologie – een functie: het ‘level of faith’ in de zaal moet omhoog opdat er veel genezingen zullen volgen. Ook tijdens de There is More-conferentie is dit de opzet van de sessies. Op de zaterdagavond van de conferentie, als het bij uitstek de genezingsavond is, worden deze verhalen aangevuld met talloze video’s van spectaculaire genezingen."

"Wanneer in de loop van die avond blijkt dat er maar weinig genezingen plaatsvinden, gebeuren er twee dingen die veel zeggen over de onderliggende theologie van Clark. Het eerste is dat Clark de zaal vermanend toespreekt: er is veel ongeloof en scepsis in de zaal, waardoor het aantal genezingen beperkt blijft."

"Het tweede is dat in allerijl een gebedsteam wordt opgetrommeld omdat de macht van ongeloof verbroken moet worden: sommigen hebben gezien dat engelen in de zaal willen komen om genezing uit te storten (open hemel), maar ze kunnen niet neerdalen door de bedekking van ongeloof’op de zaal, waardoor demonen hun posities hebben kunnen innemen (spiritual warfare)."

Praatmee

Beluister onze podcast

#326 Jeffrey, Herman van Wijngaarden en Joël Boertjens over LHBTI en een vergeten groep
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Mirjam Bikker
Nieuws

ChristenUnie niet blij met rechts kabinet: "Veel wensdenken en wilde symbolen"

"Een akkoord met een wankel fundament, veel wensdenken en wilde symbolen", zo reageert ChristenUnie-leider Mirjam Bikker op het hoofdlijnenakkoord van het nieuwe, rechtse kabinet. Zij is met name bezorgd over het volle aanmeldcentrum Ter Apel dat vol

SGP-leider Chris Stoffer
Nieuws

SGP positief gestemd over komst nieuw kabinet: 'Doet recht aan verkiezingsuitslag'

De PVV, VVD, NSC en BBB zijn het gisteren op hoofdlijnen eens geworden over een coalitieakkoord. Dat betekent dat Nederland een nieuw en rechts kabinet tegemoet kan zien. De SGP is positief gestemd over het coalitieakkoord dat door de vier partijen b

Ds. D.J. Diepenbroek
Video

HHK-predikant bindt stelletjes op het hart te wachten met seks voor het huwelijk

"Zoek de verleiding niet op, en denk ook niet dat je sterk genoeg bent om die verleiding wel te kunnen weerstaan. Ga bijvoorbeeld niet samen op vakantie. Zeg niet: 'We zijn zeker van elkaar, maar ik ben ook zeker dat ik sterk genoeg ben om de verleid

Pakistan
Nieuws

Islamitische werkgever in Pakistan duwt christen onder elektrische kafsnijder

De Pakistaanse christen Saima Bibi is onlangs aan de dood ontsnapt. Dat meldt Morning Star News. De 24-jarige Bibi was, samen met haar man, aan het werk op de boerderij van haar twee moslimbazen, toen een van hen arriveerde. De man sleepte de vrouw w

Katholieke priester diep door het stof na zegenen homokoppel als 'heilige echtgenoten'
Nieuws

Katholieke priester door het stof na zegenen homokoppel als 'heilige echtgenoten'

Een katholieke priester heeft zijn excuses aangeboden nadat hij  de term 'heilige echtgenoten' gebruikte bij het zegenen van een homokoppel en zei dat de ringen die ze uitwisselden een 'teken van hun trouw' waren. Dat meldt The Christian Post. Het ga

rouwen
Nieuws

SGP, CDA en ChristenUnie willen betaald rouwverlof invoeren

SGP, CDA en ChristenUnie presenteren donderdag een initiatiefwetsvoorstel om betaald rouwverlof in te voeren. Op dit moment is er in Nederland geen wettelijke verlofregeling voor verliessituaties. De partijen komen met hun voorstel in de Week van het

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp vertelt waarom God ons een onverwoestbare identiteit aanbiedt

"In eenheid met Christus biedt God jou een onverwoestbare identiteit, waar niemand iets van af kan doen en waar niemand iets aan kan toevoegen. Omdat God jou door het wonder van het kruis nooit meer los van Christus ziet, heeft Hij jou goedgekeurd en

Open Doors
Nieuws

Steun voor werk Open Doors blijft groeien

De vervolging van christenen wereldwijd intensiveert, zowel in aantal als in heftigheid. Dat constateert Open Doors in haar jaarverslag over het afgelopen jaar. Hoewel die ontwikkeling impact heeft op het werk ‘op het veld’, zag Open Doors Nederland

Meerartikelen

Ds. J. J. ten Brinke
Nieuws

Nieuwe dominee voor hervormd Capelle aan den IJssel: ds. J. J. ten Brinke

De hervormde gemeente in Capelle aan den IJssel verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. J. J. ten Brinke (foto) heeft het beroep aanvaard en neemt afscheid van Oud-Beijerland. In de Nieuwe Westerkerk volgt hij ds. J. C. Schuurman (emeritaat)

woestijn van Judea en Ein Gedi
Verdieping

Wat iedere christen zou moeten weten over de woestijn van Judea en Ein Gedi

Veel mensen denken bij een woestijn aan een grote zandbak. Maar weet je dat er heel veel verschillende woestijnen zijn? Zo is de Woestijn van Judea een rotswoestijn. In Israël noemt men zo’n woestijn een ‘midbar’, een ‘wildernis’. Het is een gebied v

Preekwedstrijd
Nieuws

Preekwedstrijd: wie schrijft de beste preek voor jongeren?

Jongeren vinden het soms lastig om de preek goed te volgen tijdens een kerkdienst. Er worden moeilijke woorden gebruikt of de thema’s raken niet aan hun leven. Hoe kan je er als voorganger of spreker op letten dat je preek aantrekkelijk is voor hen?

Bram Rebergen
Nieuws

Directeur Bram Rebergen vertrekt bij Youth for Christ Nederland

Bram Rebergen, directeur van Youth for Christ Nederland, vertrekt bij de missionaire jongerenorganisatie. Per 1 september 2024 legt hij na een periode van ruim negen jaar zijn werkzaamheden neer. Rebergen is bijna twintig jaar werkzaam geweest voor Y

Sebastiaan van Wessem
Column

Wijs als christen elke loyaliteit aan de islam af

Onze moslimvrienden blijven de mantra herhalen: “Als je de islam omarmt, verlies je Jezus niet. Je leert de waarheid over hem.” Dat klinkt redelijk, maar het probleem is dat de Koran fundamentele Bijbelse waarheden over wie Jezus is ontkent. De belan

‘Wat is Pinksteren?’
Nieuws

Pinksterverhaal uitgelegd in EO-programma ‘Wat is Pinksteren?’

EO-presentator Mirjam Bouwman ontvangt voor het programma 'Wat is Pinksteren?' verschillende gasten op natuurcamping De Veenkuil in Bant. Ze bouwen een knisperend kampvuur waar de verschillende gasten hun verhaal doen rondom Pinksteren. Wat houdt dit

kerkenevent House of Hope
Nieuws

House of Hope organiseert kerkenevent over diaconaat en missionair werk

House of Hope organiseert op woensdag 22 mei een bijeenkomst voor kerken. Tijdens dit kerkenevent gaan de aanwezigen zich verdiepen in de balans tussen Woord en daad. Thema is: Diaconaat & missionair: waar rook is, is vuur!”.  Diaconaat en missionair

Expositie 'Gedreven door de Geest'
Nieuws

Expositie 'Gedreven door de Geest' van Anneke Kaai in Museum Sjoel Elburg

Van 18 mei tot en met 31 augustus 2024 presenteert Museum Sjoel Elburg ‘Gedreven door de Geest’ van kunstenares Anneke Kaai. Twee bekende series zijn deze zomer voor het eerst sinds dertig jaar weer te zien in Museum Sjoel Elburg: de Schepping en de

André van Aarle
Column

Kardinaal Eijk heeft geen hekel aan homoseksuele mensen

We zijn inmiddels ruim een maand verder. Naast de oorlog in Gaza met hongersnood met veel doden en de oorlog in de Oekraïne met de permanente dreiging van Rusland en de moeizame kabinetsformatie was er, zo leek het, nog een belangrijkere kwestie waar

Rob van Houwelingen
Interview

Hoe het Nieuwe Testament Rob van Houwelingen blijft verrassen: “Ik ben nog lang niet uitgeleerd”

Je zou misschien denken dat het Nieuwe Testament voor nieuwtestamentici Rob van Houwelingen en Myriam Klinker-De Klerck nog maar weinig geheimen kent. Maar dan vergis je je: de Bijbel blijft de twee dagelijks verrassen. Zodanig dat zij vorig jaar het

David en Chris
Video

David de Vos gaat gesprek aan met criticaster: "Je gaat op de rechterstoel zitten"

Naar aanleiding van zijn boek Rauw, dat de nodige stof deed opwaaien, maakt David de Vos een videoserie waarin hij het gesprek aangaat met andere christenen. In de eerste aflevering is het meteen vuurwerk, aangezien Chris Verhagen te gast is, bij vel

concertgebouw
Nieuws

Christelijke politici onthutst over cancelen Joodse muzikanten in Amsterdam: 'Haat wordt beloond'

Christelijke politici reageren onthutst op de beslissing van het Amsterdamse Concertgebouw om optredens van Jerusalem Quartet te annuleren. Als reden geeft Het Concertgebouw dat men de veiligheid niet kan garanderen rondom de optredens en recente onr