Jos de Kock: "Genade is nodig voor een goede opvoeding"

Dagelijks leven
Jos de Kock

‘Opvoeding is een speeltuin. Kinderen en opvoeders spelen samen in een werkelijkheid die groter is dan zij zelf zijn,’ schrijft Jos de Kock in zijn boek 'Opvoeden is gekkenwerk'. Volgens de godsdienstpedagoog kan het beeld van de speeltuin opvoeders helpen “om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn.”

Je schrijft dat opvoedadviezen mensen onzeker kunnen maken. Wat bedoel je hiermee en welk advies maakt ouders bijvoorbeeld onzeker?
"Dat komt in de eerste plaats doordat er zoveel opvoedadviezen gegeven worden,” maakt de auteur duidelijk. “En niet zelden zijn ze nog tegenstrijdig ook. Dat maakt je als opvoeder onzeker. En in de tweede plaats heeft dat te maken met het ideaalbeeld dat in veel opvoedadviezen schuil gaat. In mijn boekje laat ik een opvoeder aan het woord die daar heel precies de vinger bij legt, hij zegt: 'mensen lopen in de opvoeding van hun kinderen tegen vragen aan. Vervolgens zoeken ze naar antwoorden of hulp om zich heen. Maar daar worden ze geconfronteerd met een ideaalbeeld dat ze niet of nauwelijks kunnen vertalen naar hun eigen opvoedpraktijken. De lat ligt dus te hoog. En dit leidt weer tot meer onzekerheid.' Voorbeelden van dit soort adviezen zijn ‘je moet consequent zijn, ‘je moet je geduld bewaren en niet altijd in een keer resultaat verwachten’, ‘je kunt beter goed gedrag belonen dan het verkeerde bestraffen’. Maar in wezen schuilt in elk opvoedadvies het gevaar van die hoge lat.”

Hoe kan het beeld van een speeltuin opvoeders verder helpen?
“Een van de uitgangspunten die ik in het boek beschrijf is: 'Opvoeding is een speeltuin. Kinderen en opvoeders spelen samen in een werkelijkheid die groter is dan zij zelf zijn.' Het beeld van de speeltuin kan je als opvoeder helpen om zicht te krijgen op waar je nu helemaal mee bezig bent. Je kunt bezig zijn met opvoeden op een manier die vooral te maken heeft met het overdragen van inzichten aan je kinderen; moeder die wel even vertelt hoe je het handigst geld bespaart bijvoorbeeld. Je kunt ook heel erg gericht zijn op het laten zien van voorbeeldig gedrag; een vader die voortdurend laat zien hoe je de boel een beetje opgeruimd houdt in huis. Maar het beeld van de speeltuin laat zien dat opvoeding niet te vangen is in eigen inzichten en het goede gedrag van opvoeders. De werkelijkheid is groter en die wordt niet door kinderen beleefd door het aanhoren van hoe het leven in elkaar zit of door geïnteresseerd te kijken naar voorbeeldig gedrag. Die werkelijkheid wordt in opvoeding ontsloten doordat kinderen en opvoeders samen die werkelijkheid verkennen en ontdekken. Ik noem dat samen spelen: spel staat voor mij aan de ene kant voor plezier maken en veel leren tegelijk en aan de andere kant voor iets weerbarstigs: het levert soms teleurstelling op en het kan pijnlijk worden. Het beeld van de speeltuin kan opvoeders helpen om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn. Het beeld van de speeltuin daagt uit om je als opvoeder mee te verwonderen, om te blijven ontdekken en leren, door samen met kinderen de werkelijkheid steeds weer opnieuw te beleven.”

"Het beeld van de speeltuin kan opvoeders helpen om niet te vervallen in gearriveerdheid: alsof opvoeders er al zijn en kinderen nog onderweg zijn"

Wat is een veelvoorkomend misverstand over opvoeding?
“‘Misverstanden’ vind ik een groot woord; in mijn boek probeer ik wel een aantal gedachten over opvoeden kritisch te beschouwen. Het eerste hoofdstuk over opvoeden is een hoop gedoe, stelt bijvoorbeeld de gedachte ter discussie dat je als opvoeder controle hebt over de situatie. Ik stel daar opvoeding juist voor als overgave aan een werkelijkheid die een loopje met jou als opvoeder neemt en als overgave aan kinderen die meer grip op jou hebben dan jij op hen. En in het hoofdstuk ‘Offer’ bijvoorbeeld stel ik de vraag hoe verstandig en liefdevol het is om als opvoeder dicht bij jezelf te blijven. In dat hoofdstuk stel ik opvoeding voor als een offer: dat je jezelf als opvoeder geeft aan het leven van een kind. Dat is iets moois maar kan vaak heel frustrerend, pijnlijk of ontregelend zijn.”

‘Opvoeding is een hoop genade’, zeg je aan het einde van het boek. Wat bedoel je hiermee?
“Ja, zo heb ik bewust het boek willen eindigen, met de stelling: Opvoeden is een hoop genade – een kwestie van steeds weer opnieuw beginnen. In de eerste plaats doel ik hiermee op hoe opvoeders naar zichzelf kijken. Je bent niet altijd op je best en niet alles lukt in een keer: heb geduld met jezelf en geef jezelf steeds weer een nieuwe kans. Maar er is nog een tweede uitleg. In het boek schrijf ik: ‘de mensheid bewijst opvoeders een dienst door hen met genade te bejegenen’. Er zijn absoluut fouten van opvoeders die niet onbestraft gelaten mogen worden, maar ik wil er vooral dit mee zeggen: veroordeel (andere) opvoeders niet te snel op basis van ideaalplaatjes. En in de derde plaats bewijzen opvoeders kinderen een dienst met een voldoende dosis genade. Genade is nodig voor een gezonde ontwikkeling en dus belangrijk voor een goede opvoeding,” aldus Jos.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho