De erfenis van Obama is niet zo mooi als het lijkt
Vraag links en rechts om je heen in Nederland eens hoe men terugkijkt op de acht jaar Obama. Er heeft geen grote aanslag plaatsgevonden en er zijn geen nieuwe grote oorlogen begonnen door Obama. In Amerika zelf hebben voor het oog ook geen revolutionaire veranderingen plaatsgevonden. Ook onder christenen blijkt Obama in veel gevallen een positief oordeel te krijgen. Toch is het beleid en de erfenis van de goedlachse en welsprekende Amerikaanse president niet zo mooi als velen denken. In het licht van de grote wisseling van de wacht en de wijdverbreide kritiek op Donald Trump, is het goed dit eens nader onder ogen te zien.
Polarisatie
Zo hebben er in Amerika wel degelijk grote veranderingen plaatsgevonden. Allereerst is dat de enorme polarisatie, die fors opgelaaid is. Obama leek als eerste zwarte president de uitgelezen man om zwarte en blanke Amerikanen dichter bij elkaar te brengen, maar rassenrellen waren de afgelopen acht jaar geen zeldzaamheid in diverse Amerikaanse steden. Ook in de Amerikaanse politiek is de polarisatie hand over hand toegenomen. Sommige Republikeinen lijken er een missie van gemaakt te hebben om tegen alles te zijn wat van Obama’s hand is. Obama op zijn beurt is een constructieve houding ook talloze keren uit de weg gegaan, bijvoorbeeld door steeds vaker per decreet te regeren.
Ethische wissels omgezet
Ook is er de afgelopen jaren op ethisch gebied een wissel omgezet in de Verenigde Staten. Zo is het homohuwelijk door de hoogste federale rechtbank, het Hooggerechtshof geloodst. Een meerderheid van de rechters oordeelde dat het ongrondwettelijk is het homohuwelijk te verbieden. Daarnaast zijn Obama’s inzet voor transgenders, waaronder het pleiten voor genderneutrale toiletten, en het in bescherming nemen van de organisatie Planned Parenthood tekenend voor de verschuivingen op ethisch vlak. Planned Parenthood kwam onder vuur te liggen vanwege gruwelijke praktijken rondom abortussen. Obama legde de organisatie echter geen strobreed in de weg.
Geopolitiek
Ook op het internationale toneel heeft het beleid van de Amerikaanse president zijn sporen nagelaten. Meest in het oog springend is de kwestie-Syrië. Obama trok hier een rode lijn: ‘Assad, weet dat als je chemische wapens gebruikt in deze oorlog, Amerika ingrijpt’. Het eerste gebeurde, het tweede niet. Het bleek tekenend voor de verschuiving van de positie van de Verenigde Staten onder Obama in de wereld. De geloofwaardigheid van Amerika op het wereldtoneel heeft forse averij opgelopen. Landen als Rusland en China worden hierdoor alsmaar assertiever, met bloedige conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten tot gevolg. Daarnaast proberen ook landen als Turkije en Iran hun regionale machtspositie te vergroten. Met de laatstgenoemde kwam het onder Obama tot een deal over het nucleaire beleid. Voor de Iraniërs iets om te vieren, maar het akkoord blijkt bij nadere beschouwing namelijk alleen maar een (beperkte) vertraging van de Iraanse nucleaire aspiraties, Obama presenteerde het echter als een succesverhaal.
Israël
De Iran-deal raakt ook meteen aan het Israëlbeleid van de VS. Hoewel de relatie met Israël soms gespannen was, zette Obama de Amerikaanse lijn van steun aan Israël voort. Toch bleek Obama’s steun niet van harte, en stond Amerika onder hem niet vierkant achter Israël. Dit werd onlangs nog pijnlijk duidelijk: de VS onthielden zich van stemming in de VN-Veiligheidsraad, waardoor een anti-Israëlresolutie kon worden aangenomen. Het is veelzeggend dat nu er geen politieke consequenties meer zijn, Obama ervoor kiest deze onevenwichtige resolutie te steunen en mee te doen met de selectieve verontwaardiging tegenover Israël.
Kortom, de mooie woorden, het imago en voorkomen van de 44e president staan op veel punten in schril contrast met de werkelijkheid. De goede bedoelingen of positieve beleidspunten van de president staan niet ter discussie. De genoemde ervaringen van acht jaar Obama zijn echter realiteit. Het geeft te denken dat niet zomaar een Republikein, maar juist Trump zijn opvolger is. Dat er kiezers zijn die in 2008 en 2012 op Obama stemden, maar nu voor Trump kozen. Obama heeft er op zijn minst voor een fors deel aan bijgedragen dat Donald Trump afgelopen vrijdag werd geïnaugureerd. Het is maar de vraag of de zakenman op alle bovenstaande zaken een passend antwoord heeft. Desondanks is het goed om met acht jaar Obama achter ons en ten minste vier jaar Trump voor de boeg Obama’s progressieve en veel bejubelde beleid en erfenis nader onder ogen te zien. Het zal echt nog moeten blijken of Donald Trump het zo slecht gaat doen als nu door velen wordt voorspeld.
Coen Hermenet en Willem Pos zijn respectievelijk lid van de commissie Internationaal en landelijk voorzitter van SGP-jongeren.
Praatmee