Wat is het geheim van een goed huwelijk? Hoe los je ruzies op? Hoe ga je om met lijden? Twaalf bekende en minder bekende 70+ers vertellen over het leven dat achter hen ligt, én over de tijd die hun nog rest in het boek Het Laatste Woord, dat geschreven is door journalist Wilfred Hermans, die hen uitvoerig interviewde. CIP.nl sprak met hem over het boek.

Grinnikend: “Waarom niet…? Ik heb een zwak voor oude mensen en luister graag naar ze. Er zitten mensen met pareltjes van levensverhalen tussen die anders nooit breder verteld zouden worden. Ik ga er stiekem van uit dat als ik deze verhalen zelf boeiend vind, de lezer van dit boek dat ook zal vinden. Daarnaast heb ik zelf al een tijdje geen opa of oma meer; bij het schrijven van dit boek was het alsof ik even twaalf opa’s en oma’s had. De symboliek van twaalf personen is die van twaalf discipelen. De discipelen uit de Bijbel waren gelovigen met lef, die niet voor zichzelf leefden, met lijden bekend waren en toch hoopvol bleven. Ze durfden tegen de stroom in te gaan. Tegelijk waren ze soms ook zelfgericht, halfslachtig, laf. Juist daarom zijn ze inspirerend, het maakt hen navolgbaar.” 

“Hetzelfde geldt voor de twaalf in dit boek. Ook zij waren soms dapper, soms laf, het ene moment vol verwachting, het andere moment hopeloos. Ik hoop dat lezers zich in deze verhalen zullen herkennen en er wat aan hebben, zoals je iets aan een gesprek van hart tot hart met je opa of oma kunt hebben.” 

“Dat zijn er meerdere, alle geïnterviewden hadden wel iets kenmerkends dat me altijd bijblijft. Ik koester een minutenlange stilte in het gesprek met kinderboekenschrijver Johan Frinsel, toen hij terugdacht aan zijn toen pas overleden vrouw. Bij Jan Bouman heb ik meerdere keren compleet in een deuk gelegen, die man práát haast in oneliners. Tegelijkertijd gingen we enorm de diepte in. ‘Verdriet een plekje geven? Gelulhannes. Weet jij soms een plekje dan?’ De borreltjes na de twee gesprekken met Willem Aantjes waren memorabel. Ook vergeet ik het standje dat ik kreeg van generaal Meines niet meer, al was dat gebaseerd op een misverstand – hij was erg slechthorend (zie de boektrailer, red.).” 

“Over het algemeen blijven me vooral de momenten bij wanneer we beiden merkten dat het interview overging in een gesprek van hart tot hart.” 

“Vermoedelijk het eerste gesprek, met daklozenarts Co van Melle. Enerzijds is hij mijn held geworden, vooral vanwege de vanzelfsprekendheid waarmee hij zijn leven in het teken zet van hulp aan daklozen en statuslozen. Als wetgeving deze hulp in de weg staat, schroomt hij niet om in verzet te komen, zoals hij dat zijn hele leven al heeft gedaan. Anderzijds verliet ik hem ook met een gevoel van medelijden. Ik hoop dat hijzelf ook een plek heeft waar hij stoom kan afblazen. Dat werd niet helemaal duidelijk.” 

“Wat me vooral opviel, was de dienstbaarheid aan mensen die dat nodig hebben. En dan niet een beetje aanrommelen in de marge, maar echt je leven in dienst stellen van de ander. Een mooie, bijpassende levensles kreeg ik van broodpater Gerrit Poels: ‘Drink elke dag een half glas water en bedenk: ik heb dit wel, zoveel anderen niet’. Wat ik daar zelf aan heb? Ik heb aan hun levens gezien dat de uitspraak ‘Van geven word je rijk’ gewoon klopt. Omdat ik deze boodschap inmiddels zo vaak heb gehoord, vond ik het meer dan logisch om ja te zeggen toen mijn vrouw en ik de vraag kregen om twee vluchtelingen op te vangen. Nu zie ik in de praktijk gebeuren wat deze grijze wijzen mij leerden: deel je leven, het zal je leven verrijken.”  

“Mij viel op dat de meesten God niet al te stevig ingekaderd hebben. Over de hemel en het leven na de dood waren spraken allemaal heel voorzichtig. Jacoba den Uil zegt dat ze van dichtbij heeft gezien dat de dood geen angst meer aanjaagt, bij haar man, drie kinderen en twee kleinkinderen die allemaal aan spierdystrofie overleden. Evangelist Aad van de Sande zat dertien jaar naast zijn vrouw die in coma lag. Hij zegt dat God niet breekt om te breken, maar om te vermenigvuldigen, en dat lijden zin heeft omdat God het toelaat. Beiden durven God God te laten, wat er ook gebeurt.”

“Helemaal niet, als gezegd houd ik van bejaarden, om het even oneerbiedig te zeggen. Lachen toch, als iemand een smartphone ‘toverdoossie’ noemt? En briljant, dat ik soms de uitwerking van mijn interview per post moest opsturen omdat men geen computer of e-mail had…”  

“Van goede verhalen krijg je nooit genoeg, of je nu 28 of 72 bent. In dit boek staan goede verhalen, en dat mag ik zeggen want het zijn niet mijn eigen verhalen, haha! Iemand van 28 is ongetwijfeld benieuwd naar wat het geheim van een goed huwelijk is, hoe je het best ruzies kunt oplossen, hoe je met lijden kunt omgaan, of met armoede. Iemand van 72 is mogelijk op zoek naar een zinvolle tijdsbesteding; dit boek staat vol met inspirerende voorbeelden daarvan. Ik denk oprecht dat deze verhalen je leven zullen verrijken, hoe oud je ook bent. En de tien levenslessen per persoon kunnen een mooie uitdaging zijn voor het leven van alledag!”