Hoogleraar: "In Nederland wordt het heilig avondmaal verwaarloosd"

God25 juni 2016
Edward van ’t Slot

Wekelijks vierde predikant Edward van ’t Slot het heilig avondmaal tijdens zijn tijd in Engeland. “Mijn band met God is erdoor geïntensiveerd, juist doordat dit sacrament je zo regelmatig heel concreet verbindt met Jezus’ kruis en opstanding,” vertelt hij. In het boek ‘Discipelschap’ pleit Edward voor herwaardering van de sacramenten, met name het avondmaal. CIP.nl sprak met de bijzonder hoogleraar.

Waarom vind je dat het aantal avondmaalsvieringen in protestants Nederland te laag is?
“In de gereformeerde traditie wordt 4 of 5 keer per jaar het heilig avondmaal gevierd. Dat is denk ik te weinig om de kracht van dit sacrament alle ruimte te geven. God heeft deze maaltijd als middel gegeven om Zijn band met Hem levendig te houden, dat mag de kerk niet veronachtzamen. Als je het iedere week viert, hoort het erbij en ga je er meer naar uitzien. Althans, dat is mijn ervaring. Ik vrees dat deze verwaarlozing van het avondmaal veroorzaakt wordt doordat we de kracht van dit sacrament vaak maar nauwelijks hebben ervaren. Stanley Hauerwas en Samuel Wells schrijven: ‘God geeft zijn volk de middelen om in zijn nabijheid te leven, dus waarom zou iemand dat over het hoofd zien, negeren of verwaarlozen? Toch is dat wat er gebeurt.”

Kun je verklaren waarom het heilig avondmaal wordt “verwaarloosd”?
“Dat is moeilijk te zeggen. We hebben nogal wat drempels opgeworpen, bijvoorbeeld door uitgebreid aandacht te besteden aan een voorbereiding op de avondmaalsviering waarbij sterk wordt benadrukt dat je ‘waardig’ moet deelnemen. In de praktijk hebben mensen daardoor het idee dat ze ‘zich een oordeel eten en drinken’ en onvoldoende aan de voorbereiding toekomen. In Engeland is zo’n drempel er veel minder omdat het wekelijks wordt gevierd. Ook buiten de setting van de kerkdienst wil men in kerkelijke groepen nog wel eens overgaan tot het vieren van het heilig avondmaal. Dat klinkt losjes, maar dat is het niet! De onderlinge band en relatie met God wordt erdoor geïntensiveerd.”

"Ik vrees dat de verwaarlozing van het avondmaal veroorzaakt wordt doordat we de kracht van dit sacrament vaak maar nauwelijks hebben ervaren"

Je bent 19 jaar geleden in Engeland geweest en heb daar wekelijks het heilig avondmaal gevierd. Hoe ging dat eraan toe?
“De eerste keer dacht ik: ‘wat krijgen we nou?’ Tijdens een dienst gingen we ineens over tot de avondmaalsviering. Gelovigen liepen naar voren om te knielen en vervolgens brood en wijn te ontvangen. Door dat op die manier te doen geef je volgens mij duidelijker vorm aan wat het geloof voor je betekent. Bovendien maak je als kerkganger dan ook echt oogcontact met de voorganger en anderen die bij het heilig avondmaal betrokken zijn. Zo herinner ik mij dat iemand die met de wijn langskwam mijn naam noemde en uitsprak dat Jezus ook voor mij is gestorven. Heel waardevol!”

Edward voegt toe dat dit sacrament in de kerk die hij bezocht wekelijks werd gevierd. “En soms ook twee of drie keer per week. Zo zijn er in bijvoorbeeld de Church of England gelegenheden om bijeen te komen met een avondmaalsviering, en de belofte bevestigd te krijgen dat Christus’ lichaam is verbroken en zijn bloed is vergoten voor jou. Velen zullen beamen: het werkt.”

Trad er door het wekelijks vieren van het avondmaal niet een bepaalde gewenning op?
“Nee, dat heb ik zo niet ervaren. Mijn band met God is erdoor geïntensiveerd, juist doordat dit sacrament je zo regelmatig heel concreet verbindt met Jezus’ kruis en opstanding. Ik werd er zeker niet door afgestompt.”

"Mijn band met God is erdoor geïntensiveerd, juist doordat dit sacrament je zo regelmatig heel concreet verbindt met Jezus’ kruis en opstanding"

Johannes Calvijn had hetzelfde verlangen als jou: iedere zondag het heilig avondmaal vieren. Waarom wilde hij dat?
“Volgens hem maakt het Nieuwe Testament duidelijk dat het heilig avondmaal en samenkomsten hand in hand gaan, ook in de vroege kerk. Dit sacrament en de kerkdiensten horen volgens hem bij elkaar. Ook maakte Calvijn duidelijk dat juist het heilig avondmaal ons sterk bepaalt bij het lijden en sterven van Christus. Dit versterkt het geloofsleven van mensen.”

Welke ervaring heb je in Nederland met het vaker of anders avondmaal vieren?
“In de gemeente waar ik tot voor kort gemeentepredikant was, hebben we een aantal vieringen per jaar georganiseerd met een andere opzet. Twee keer per jaar konden gemeenteleden naar voren komen om van de voorganger en diakenen brood en wijn te ontvangen. Die vorm roept een andere beleving op. Volgens mij is het helemaal geen gekke gedachte om met avondmaal diensten te experimenteren. Ik kan me ook voorstellen dat je met elkaar in een kring gaat staan om de gemeenschap met elkaar meer te ervaren. Volgens mij is dat in avonddiensten zeker mogelijk, omdat er dan vaak minder mensen aanwezig zijn. Het is goed wanneer kerken er hun eigen creativiteit op los laten. Kijk ook eens hoe het er in andere denominaties aan toegaat.”

Edward van ’t Slot is bijzonder hoogleraar Systematische theologie en 21e-eeuwse ecclesiologie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Het boek ‘Discipelschap’ bevat een theologische peiling: laat discipelschap zich trainen? Wat heeft de kerk daarvoor nodig? Klik hier om het boek te bekijken of te bestellen.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho