Sommige christenen weigeren op basis van Handelingen 15 biefstuk of bloedworst te eten. Theoloog Rob van Houwelingen ontdekt in dit gedeelte een andere boodschap: een oproep tot kerkelijke eenheid en het opzoeken van Messiasbelijdende Joden. “We mogen leren van de achterliggende principes en hoeven elkaar geen onnodige geboden op te leggen,” zegt Van Houwelingen.
Wat houdt het apostelbesluit in Handelingen 15 in?
“Door het zendingswerk van Paulus waren veel heidenen tot geloof gekomen. Daardoor kregen de apostelen en oudsten in Jeruzalem, waar de moederkerk zich bevond, steeds meer te maken met vragen als: moeten deze nieuwe gelovigen zich ook houden aan de Joodse gebruiken? Er waren Joden die vonden dat de christenen uit de volkeren besneden moesten worden en zich aan de Thora moesten houden. Maar Paulus vond dat dit niet nodig was, omdat ze in Jezus Christus geloofden. Dit probleem werd besproken tijdens een vergadering in Jeruzalem.
Petrus sprak namens de apostelen en Jakobus namens de oudsten. Beiden waren het erover eens dat Gods Geest ook aan het werk is in de heidenwereld. Petrus had dat in het huis van Cornelius van dichtbij meegemaakt. Ze kwamen tot het volgende besluit: de bekeerde heidenen dienden zich ‘te onthouden van de zaken waardoor men zich met afgoden bezoedelt: de hoererij, het verstikte en in het algemeen het bloed.’ Zo zouden zij daadwerkelijk afstand nemen van alle afgodendienst, die zich kan uiten in gewijde prostitutie, het eten van rauw, bloeddoorlopen vlees en het drinken van bloed.”
"We mogen leren van de achterliggende principes en hoeven elkaar geen onnodige geboden op te leggen"
Wat betekent dit besluit voor ons westerse christenen?
“Allereerst moet bedacht worden dat de context van dit besluit uniek was. De problemen die destijds speelden (inzake het verschil tussen Joodse en niet-Joodse christenen, red.) spelen in onze situatie niet meer. Bovendien is in de eeuwen erna de Joodse gemeenschap binnen de christelijke kerk helaas sterk geslonken en zou je kunnen zeggen dat de christenen uit de volkeren het roer hebben overgenomen. Er is nu dus sprake van een omgekeerde wereld.”
Wat kunnen we desondanks van het apostelbesluit leren?
“De onderliggende gedachte achter het besluit is dat verschillende ‘bloedgroepen’ binnen het lichaam van Christus moeten leren om met elkaar samen te leven. In de Nederlandse situatie moet ik dan denken aan het toenemend aantal samenwerkingsgemeenten binnen de CGK, GKv en NGK. Eigen tradities worden terecht gerelativeerd en men aanvaardt elkaar in Christus. Omgekeerd is het schadelijk wanneer splitsingen ontstaan vanwege secundaire redenen. In die zin is Handelingen 15 een oproep tot kerkelijke eenheid.
" Tegenwoordig moeten we ons de vraag stellen hoe we de Messiasbelijdende Joden kunnen ondersteunen"
Daarnaast maakt het gedeelte ook duidelijk dat we onze Joodse wortels niet mogen vergeten. Destijds werden christenen uit de volkeren verwelkomd door de moederkerk in Jeruzalem. Tegenwoordig moeten we ons de vraag stellen hoe we de Messiasbelijdende Joden kunnen ondersteunen. We hebben nog steeds te maken met de God van Israël. Zijn trouw aan het Joodse volk is voor eeuwig. Uit de Bijbel blijkt dat heilshistorisch gezien de Joden vooropgaan, gevolgd door de gelovigen uit de volkeren (zie
Romeinen 1:16, red.).”
Wat zie je misgaan bij het interpreteren van Handelingen 15?
“Het wordt soms opgevat als een besluit dat onafhankelijk van de situatie geldig is. De situatie van toen is duidelijk veranderd en dan moeten we als christenen ook durven zeggen dat de regels van toen niet voor ons gelden. Het ging niet om een incidentele maatregel, het was geworteld in de basisprincipes van het geschapen leven, en gedurende de eerste eeuwen werd het algemeen nageleefd. Daarom zeggen sommige christenen met een beroep op dit bijbelgedeelte dat we geen biefstuk of bloedworst mogen eten. Maar deze interpretatie houdt mijn inziens te weinig rekening met de heilshistorische context van Handelingen 15 en de ontwikkelingen daarna. We mogen leren van de achterliggende principes en hoeven elkaar geen onnodige geboden op te leggen.”
Binnenkort verschijnt van de hand van Van Houwelingen het boek ‘Handbagage voor Jezus-volgers. Twintig inzichten om mee te nemen’ bij uitgeverij Buijten & Schipperheijn.
Praatmee