Het Bijbelboek I Samuël leert ons veel over goed en slecht leiderschap. Twee hoofdpersonen, Saul en David, zijn speciaal interessant. Vanwege wie ze zijn en hoe ze handelen, maar ook vanwege de ontwikkeling die ze doormaken. Van hen leren we vijf leiderschapslessen.

Saul en David hebben grote overeenkomsten: beiden worden ze door Samuël gezalfd op bevel van God (I Samuël 10:1 en 16:13) en beiden worden ze diep aangeraakt door de Geest van God (10:9-10 en 16:13). Toch ontwikkelen ze zich heel verschillend. Na een goed begin (hoofdstuk 11) blijkt Saul ten diepste gedreven te worden door egoïstische motieven zoals angst (13:8-12), hebzucht (15:9) en mensenvrees (15:24). Die verkeerde motieven leiden tot ongehoorzaamheid aan God.

David wordt door God uitgekozen vanwege zijn hart (16:7). Hij laat zich leiden door ontzag voor God (17:45-47, 24:7). Het verschil tussen Saul en David is dat Saul God niet op de eerste plaats stelt en David wel.

Bij Saul gaat het na zijn eerste ongehoorzaamheid in I Samuël 13 steeds verder bergafwaarts. Hij neemt een domme beslissing waaraan hij enorme consequenties verbindt (14:24) en spreekt te grote woorden, die hij niet waar maakt (14:44-45). Na gestruikeld te zijn over hebzucht en mensenvrees (15) geeft hij zichzelf wegens het succes van David over aan jaloezie en wantrouwen (18:8 en 9). Door moordaanslagen doet Saul David groot onrecht aan (19). Zijn onredelijke gedrag vervreemdt hem van de mensen om hem heen (20:30-34). Hij manipuleert zijn stamgenoten met leugens (22:6-8). Saul doodt 85 priesters en moordt hun stad uit (22:18 en 19). Zijn belofte om David met rust te laten (26:21) verbreekt hij (27:4).

Aan het einde van zijn leven bezoekt Saul een geestenbezweerster, en geeft zich zo over aan occulte praktijken (28). Opvallend gegeven is dat Samuël al op een veel eerder moment de ongehoorzaamheid van Saul gelijk heeft gesteld met toverij en afgodendienst (15:23). In hoofdstuk 28 is als het ware de cirkel rond.

Saul is bereid om onrecht en kwaad te doen ter bescherming van de macht die hem niet meer toekomt. David heeft hem geen enkel kwaad gedaan, en toch wil Saul David doden om zijn eigen positie te beschermen.

David weigert onrecht en kwaad te doen om de macht te grijpen die hem toekomt. Tot driemaal toe (waarvan tweemaal tegenover Saul) neemt David het recht niet in eigen hand en blijft zo gevrijwaard van bloedschuld (hoofdstuk 24, 25 en 26). David wacht tot God zijn belofte vervult, dat is de reden dat hij niet voor zichzelf hoeft op te komen.

Als David een beslissing moet nemen, raadpleegt hij God (23:2 en 9-13) en gehoorzaamt. Op een later moment neemt hij een eigengereide beslissing (27:1) die grote problemen veroorzaakt. In het nauw gedreven zoekt David tenslotte zijn toevlucht toch weer bij God (30:6).

Wat wij nog meer van en over het Bijbelboek I Samuël kunnen leren komt in oktober aan bod bij de Oude Testament-les van de ETS-Bijbelcursus. Deze 4-jarige interkerkelijke cursus over de Bijbel wordt aangeboden op 55 locaties in Nederland. Elke maand wordt op elke locatie dezelfde lessen over een Bijbelboek uit het Oude Testament en het Nieuwe Testament gegeven. Er is aandacht voor de achtergronden, context, thema’s, moeilijke passages en de boodschap van ieder Bijbelboek. De Evangelische Toerusting School (ETS) is onderdeel van het Evangelisch College. Inschrijven voor het cursusjaar 2015-2016 is nog mogelijk. Klik hier voor meer informatie.