Joodse feesten voor Nederlandse christenen?

God9 juli 2015 Bart Wallet - De Oogst
Het is een bescheiden ontwikkeling, maar hij groeit wel: christenen die joodse feesten gaan vieren, van de zondag op de sabbat overstappen, naar nieuwe ‘messiaanse’ gemeenten gaan. Hoe moeten we die ontwikkeling waarderen? Is dit een terugkeer naar het vroege christendom – of juist een breuk?

De reacties op de voorzichtige groei van deze ‘messiaanse’ beweging, lopen sterk uiteen. Vanuit christelijke kring is er sprake van afkeuring omdat er een breuk ontstaat met de eeuwenoude christelijke traditie, maar is er anderzijds ook interesse: wat beweegt deze mensen? Wat hebben ze gevonden wat ze kennelijk in de gangbare kerken en gemeenten niet vonden? De joodse commentaren zijn vaak veel uitgesprokener. Een enkeling, vooral uit liberaal-joodse hoek, reageert positief. Dat past binnen de universele traditie van het liberale jodendom vanuit de negentiende eeuw: het jodendom is bedoeld voor joden, maar wil uiteindelijk de hele mensheid dienen. Vanuit die insteek valt een wending van christenen naar joodse vormen en inhouden positief te duiden: christenen ontdekken de betekenis van het jodendom en gaan dat in hun eigen context uitleven.

Joodse kritiek
Veruit de meeste joden – orthodox, liberaal en niet-vroom – wijzen de hele ‘messiaanse’ beweging echter scherp af. Daarvoor hebben ze meerdere argumenten. Het eerste is dat ze er een verkapte zendingsbeweging in zien, weer een nieuwe poging van christenen om joden van het jodendom af te trekken. Het tweede is dat ze heel principieel stellen dat de joodse feesten en gebruiken door God exclusief aan het joodse volk zijn gegeven en niet zijn bedoeld voor de ‘volkeren’. Ook in een joodse visie op de eindtijd past het niet dat alle volkeren ‘joods’ gaan worden. Israël is een priestervolk voor alle naties, maar alle naties hoeven geen priesters te worden.

Het derde is meer emotioneel: na eeuwen waarin christenen joodse feesten en gebruiken fel hebben bestreden en als ‘ceremonialisme’ hebben verworpen, maken ze nu na de Tweede Wereldoorlog en de stichting van de Staat Israël plotseling een wending van 180 graden. Veel joden hebben het idee dat de joodse traditie wordt afgepakt, geconfisqueerd door christenen. Zij zien liever dat christenen zich opstellen als ‘goede christenen’, in plaats van zich voor te doen als ‘halve joden’.

Herwaardering jodendom
Genoeg redenen om deze trend wat meer tegen het licht te houden. Een positief element is de herwaardering die ontstaat voor het jodendom, joodse feesten en gebruiken. De manier waarop kerken eeuwenlang het jodendom hebben genegeerd of afgewezen en de joodse traditie als ‘wettische werken’ hebben afgewezen, wordt terecht doorbroken. Er is een levende joodse traditie, die elementen uit de Bijbel tot op de dag van vandaag uitleeft. Pesach en Jom Kippoer – om twee voorbeelden te noemen – zijn niet alleen iets uit het Bijbelse verleden, maar zijn dagen die nog altijd worden gehouden door miljoenen joden over de hele wereld.

De vraag is echter wel wat een dergelijke herwaardering van joodse feesten en gebruiken vervolgens voor christenen betekent. Is het de bedoeling dat christenen hun eigen kerkelijke kalender verlaten en de joodse omarmen? Sommigen in de ‘messiaanse’ beweging betogen dat met kracht: de christelijke feestdagen zouden ‘onbijbels’ zijn, de joodse feesten zouden de echte, ‘bijbelse’ feestdagen zijn.

Een dergelijke opvatting vindt echter geen steun in zowel de joodse als de christelijke traditie. De joodse traditie stelt dat joodse feesten bedoeld zijn voor joden en er zijn allerlei gebruiken (mitzvot) die niet door niet-joden uitgevoerd mogen worden. Christenen die dat toch gaan doen ‘spelen’ in joodse ogen met heilige zaken. We leven in een vrije, open samenleving en verboden kan het niet worden, maar respect zal hiervoor uit joodse hoek zeker niet komen.
Niet-joodse gelovigen kregen de vrijheid om een eigen christelijke levensstijl te ontwikkelen

Christelijke levensstijl
De christelijke traditie levert echter ook de nodige kanttekeningen op. Toen de jonge christelijke beweging naast de joden van het eerste uur ook steeds meer niet-joden begon aan te trekken, werd een fundamenteel debat gevoerd. Moesten de nieuwe gelovigen om bij de christelijke gemeente te gaan behoren ook toetreden tot het joodse volk? Moesten zij ook ‘het juk van de Tora’ op zich nemen, zich laten besnijden, de joodse feesten gaan vieren?

De meningen hierover liepen sterk uiteen. In Handelingen 15 komt het tot een diepgaand gesprek en een breed gedragen oplossing, voorgesteld door Jacobus. Niet-joodse gelovigen hoefden geen joden te worden, maar kregen de vrijheid om een eigen christelijke levensstijl te ontwikkelen. Wel moesten zij zich expliciet onthouden van heidense gebruiken en feesten. Tussen jodendom en heidendom ontstaat zo een christelijke levensstijl: niet-joods en niet-heidens, verbonden met de traditie van het Oude Testament en de evangeliën én verbonden met de heidense volkeren waarvan men deel uitmaakte. Een Romeins christen bleef Romein en moest zijn eigen cultuur ‘ingaan’ om het geloof te verspreiden.

De vroege kerk moest met die dubbele erfenis én met de vrijheid die ze in Handelingen 15 verkreeg, een eigen koers uitzetten. Daarbij werd de band met het Oude Testament niet doorgeknipt, maar werd een nieuwe manier gevonden voor niet-joden om basale elementen jaarlijks te doorleven. Diverse feesten, zoals Pasen en Pinksteren, werden nu opgenomen in een nieuwe kalender waarin het leven van Jezus centraal staat: van de aankondiging van zijn geboorte (advent), via lijden, kruis, opstanding en hemelvaart naar de uitstorting van de heilige Geest met Pinksteren.

De nieuwe christelijke kalender staat niet tegenover de joodse, maar ernaast. In Handelingen 15 wordt namelijk niet gezegd dat joodse gelovigen moesten breken met hun joodse identiteit: zij bleven volop deel van het joodse volk en deelden in de specifieke roeping van Israël. Het is de tragiek van de kerk dat in de eerste eeuwen de ruimte voor deze groep joodse christenen steeds beperkter is geworden en zij zelfs werden vervolgd.

Het is een goede zaak als christenen nu de joodse feesten en gebruiken herontdekken, daarvan willen leren en zich erdoor laten inspireren. Maar het gaat tegen de besluiten van de apostelen in Handelingen 15 in als niet-joden zich gaan gedragen als joden; zij moeten hun missionaire roeping onder de eigen ‘heidense’ volkeren trouw blijven. De christelijke kalender, gecentreerd rond Jezus, kan hen daar alleen maar bij helpen.

Dit artikel verscheen eerder in De Oogst, het maandblad van stichting Tot Heil des Volks. Klik hier voor een abonnement of gratis proefabonnement.

Praatmee

Beluister onze podcast

#321 voorganger Teun van der Leer en predikant Peter Sinia in gesprek over de doop
Beluister op soundcloud
Bekijk alle afleveringen
Of beluister op:

Meerartikelen

Yoran
Nieuws

Vader vermiste christelijke jongen (16) doet belangrijke oproep

Ondanks dat er met duizenden vrijwilligers werd gezocht, is de vermiste christelijke Yoran Krol (16) nog steeds niet gevonden. Zijn vader doet op sociale media daarom nogmaals een oproep en vraagt iedereen die zich in de regio op het water begeeft go

Insalvation en Michelle Lee
Video

InSalvation en Ann Michelle Lee brengen nieuwe single uit: 'Breek de hemelen open'

Het kan nog zo donker lijken in je eigen leven en om je heen; Gods licht kan het doorbreken. De nieuwe single van InSalvation (met gast Ann Michelle Lee) is een gebed om dat te laten gebeuren; een hartenkreet voor het hier en nu. De single is sinds 2

Nigeria gevangenis
Nieuws

Nigeriaans predikantsechtpaar verbleef ten onrechte drie jaar in gevangenis

Een rechtbank in de Nigeriaanse staat Kaduna heeft dominee Jonah Gangas en zijn vrouw Josephine vrijgesproken. Het echtpaar zat meer dan drie jaar gevangen. Ze werden beschuldigd van ontvoering en het bekeren van een jong moslimmeisje, een beschuldig

Ds. J. Koppelaar
Video

Ds. Koppelaar over ziekenzalving: "Het is niet iets magisch of engs"

"We zijn het kwijtgeraakt om met handoplegging te bidden. Dat kwam door de roomse kerk die daar een soort magische werking aan ging toeschrijven. Merkwaardig is trouwens dat we die zegening met handoplegging nog steeds kennen, maar dan alleen bij het

David de Vos
Nieuws

DoorBrekers cancelt Paasconferentie David de Vos: 'Zaait verdeeldheid in lichaam van Christus'

Hij is een gevierd man binnen de evangelische beweging. Maar zijn aankomende boek en verschillende interviews daarover, lijken evangelist en spreker David de Vos plotseling de kop van jut te maken binnen diezelfde beweging. Hij kreeg de afgelopen dag

Wycliffe
Nieuws

Wycliffe Bijbelvertalers ontwikkelt nieuwe methode waarbij Bijbels sneller vertaald moeten worden

Wycliffe Bijbelvertalers heeft een nieuwe methode ontwikkeld om Bijbels sneller te vertalen en daarmee Gods Woord aan meer mensen aan te kunnen bieden. Dat meldt The Christian Post. In samenwerking met lokale kerken en tolken werkt de organisatie mom

Oekraïners
Nieuws

Christenen helpen tienduizenden Oekraïners: "Ik wil dat ze weten wie Jezus is"

Toen Rusland twee jaar geleden Oekraïne binnenviel, trokken bijna een miljoen Oekraïners naar het kleine buurland Moldavië. Hoewel de meeste van deze vluchtelingen naar huis zijn teruggekeerd of zich in andere landen hebben gevestigd, verblijven er n

Ds. J. B. Alblas over Psalm 47
Video

Ds. Alblas over Psalm 47: een boodschap van hoop in tijden van ellende

‘Want de HEERE, de Allerhoogste, is ontzagwekkend, een groot Koning over de hele aarde.’ In zijn meditatie geeft ds. J. B. Alblas uitleg over Psalm 47 vers 1 tot 5: “Het thema van heel deze Psalm is het koningschap van God. Het gaat om Hem en om Zijn

Meerartikelen

Ds. R. W. Mulder
Nieuws

Ds. R. W. Mulder aanvaardt beroep hersteld hervormd Waarder

De hersteld hervormde gemeente in Waarder verwelkomt binnenkort een nieuwe predikant. Ds. R. W. Mulder (foto) uit Montfoort heeft het beroep aanvaard. Waarder was sinds vorig jaar vacant vanwege het emeritaat van ds. L. W. C. Ruijgrok. Mulder bedankt

Rik Op den Brouw
Column

Een les van Jezus: je hoeft niet het maximale uit het leven te halen

Voor sommigen is het leven het plaatsen van vinkjes op een ‘bucketlist’. Wat moet je gedaan hebben en wat moet je gezien hebben. Hoe spectaculairder en hoe verder, hoe beter. Altijd op zoek naar iets nieuws. Anderen doen alles om rijker en belangrijk

Albert van der Heide
Column

Een vergeten boodschap: God spreekt door gevoel

‘Je bent niet tot gevoel gekomen, maar tot geloof.’ Deze uitspraak heb ik regelmatig gehoord in mijn omgeving, terwijl ik opgroeide in de dingen van God en Zijn Heilige Geest. Het is een waar woord en alle aanneming waardig. Want het klopt; geloof is

ds. K.H. (Karel) Bogerd
Nieuws

Preektocht door de Dokkumer Wouden

In de Dokkumer Wouden gaat op woensdag 10 april een derde ‘preektocht’ van start. De ‘preektocht’ begint om 9.30 uur in de Grote of St. Martinuskerk (Markt 2) te Dokkum. De eerste preektocht (40 deelnemers) werd op 23 maart 2022 gehouden in de Friese

Wilkin van de Kamp
Boekfragment

We willen zelf de regie houden over ons leven (maar Jezus leert iets anders)

In de Bijbel vind je honderden voorspellingen over de geboorte, het leven en sterven van Jezus, die stuk voor stuk zijn uitgekomen. De gebeurtenissen rond de laatste achttien uur van Jezus’ leven zijn eeuwen tevoren voorspeld.Een van de belangrijkste

Wilkin van de Kamp
Video

Wilkin van de Kamp over Jezus' lijden en sterven: "Hij hield het uit omdat Hij aan ons dacht"

"Jezus heeft de lange lijdensweg kunnen verdragen omdat Hij ons al die tijd in gedachten had. Jezus heeft aan het kruis kunnen volharden omdat Hij steevast onze redding voor ogen had. Wij waren de vreugde die voor Hem in het verschiet lag. Jezus wist

Ds. G. van Zanden
Video

Is het allemaal pais en vree als je een nieuw hart hebt? Ds. Van Zanden geeft antwoord

"Hoe vaak wordt een mens op een dag boos? Een keer? Twee keer? Vijf keer? Tien keer? En een christen die een nieuw hart gekregen heeft? Wordt die ook boos? Kan hij zich nog eens ergens flink over opwinden of is het waar wat het kinderlied zingt: ‘Een

Leander Janse
Video

De oudste zoon is dicht bij de Vader, maar net zo vervreemd als zijn broer

De bekende gelijkenis beschrijft twee verloren zonen. Er bestaat niet alleen een wilde, uitbrekende vorm van zonde. Er is ook meer verborgen, op het oog fatsoenlijke manier, waarop je van God vervreemd kan zijn. De oudste zoon is dicht bij de Vader,

Zanger Elbert Smelt: “Dan mis ik haar gewoon heel erg natuurlijk. Ja, wie niet?”
Video

Zanger Elbert Smelt deelt herinneringen aan Kinga Bán: "Ik mis haar heel erg"

Bijna vijf jaar geleden overleed zangeres Kinga Bán. Zanger Elbert Smelt van de band Trinity bracht vlak voor haar dood samen met haar 'Leef met volle teugen' uit. In een video van Nederland Zingt vertelt hij over dit lied en over de bijzondere optre

Dato Steenhuis over zondebesef
Video

Videoboodschap Dato Steenhuis: Ben jij wel echt bewust van je zonden?

Zondebesef kan een lastig onderwerp zijn. In een video vertelt Dato Steenhuis hier meer over en beantwoordt hij de vraag: ‘Is mijn zondebesef wel groot genoeg? In zijn video benadrukt Steenhuis dat één zonde al voldoende is voor zondebesef. “Als je é

Ds. J. A. W. Verhoeven
Verdieping

Geloven in God is wel persoonlijk, maar niet individualistisch

Mijn geloof of hét geloof? Jonge mensen zeggen nogal eens dat ze belijdenis doen van ‘hun geloof’. Is dat hetzelfde als belijdenis doen van ‘het geloof’? Kan het belijden van het geloof, zoals beleden in het Apostolicum, toch persoonlijk worden? Rond

'De Wereld Rond'
Podcast

Zendingswerker deelt ervaringen in podcast: Froukje Prakken

Inmiddels terug in Nederland kijken we met Froukje Prakken terug op de beginperiode van het zendingswerk dat haar man Ger en zij deden in Peru tussen 1983 en 1991. Een verhaal over Gods leiding en vertrouwen op God in moeilijke omstandigheden. Ook ho