God is aanwezig. God is aanwezig bij de mensen. De Bijbel verhaalt keer op keer hoe God mensen verrijkt met zijn ontmoeting en met zijn aanwezigheid. Maar God is afwezig." Dat zei Jos de Keijzer afgelopen zondag tijdens zijn preek over de afwezigheid van God. "In het begin zweeft Gods Geest over de wateren. God bezoekt Adam en Eva in de hof van Eden. Abraham werd geroepen, omdat God de volken wil zegenen. God toont hem de weg naar het beloofde land. En zo is het ook bij Mozes. God roept Israël en schenkt het een leider, Mozes, die het land op weg helpt naar het beloofde land. In al die gevallen was God aanwezig. Maar God was ook afwezig bij hen. Sterker nog: Hij is, wanneer je de Bijbel bestudeert, vaak meer afwezig dan aanwezig. Want Abraham hoorde op een dag de stem van God, maar daarna was het jarenlang stil rondom de belofte voor een kind. En dus verwekte hij een kind bij Hagar. In het geval van Mozes besefte deze dat hij de leider was, de verlosser van het volk. Maar na een mislukte heldendaad, een moord op een Egyptenaar, hoedt hij 40 jaar lang schapen in de woestijn. God hulde zich al die jaren in stilzwijgen." 

"Wie de Schrift afspeurt op Gods aanwezigheid gaat al gauw zien dat dit spreken van God sporadisch is en dat God meer zwijgt en weg is dat dat Hij spreekt en aanwezig is. Het is waar dat onze hoop is gevestigd op een God die aanwezig wil zijn bij mensen. Dat is ook zo. Maar wie hier spreekt over Gods aanwezigheid, moet ook spreken over Gods afwezigheid. Het is niet zo dat God afwezig is om vervolgens altijd aanwezig te zijn. Het is telkens zo dat de aanwezigheid van God altijd weer een afwezigheid inluidt. Altijd op cruciale momenten. Altijd wanneer God het meest nodig is," vertelt Jos de Keijzer.

Holocaust & inquisitie
"Waar was God, toen zogenaamde heksen werden verbrand in de middeleeuwen, gelovigen werden verbrand door de inquisitie, toen Afrikanen bijeengedreven werden om als slaven verkocht te worden in Amerika, toen de Indianen in Amerika uitgemoord werden door de kolonisten, toen kinderen misbruikt werden door familieleden, toen vrouwen verkracht werden, toen armen uitgebuit werden en buitenstaanders onderdrukt en gemarginaliseerd werden? Waarom is God afwezig wanneer Hij het meest nodig is, wanneer Hij de beste kans heeft om zijn beloften te vervullen, wanneer Hij eigenlijk wel moet laten zien dat Hij God is, dat Hij zijn volk redt van de holocaust?" Hij voegt toe: "Wie spreekt over Gods aanwezigheid moet ook de moed hebben te spreken over Gods afwezigheid. Wie echt gelooft in God, moet die God belijden in het licht van de afwezigheid van die God, want die afwezigheid is het die zo vaak zijn relatie tot ons kenmerkt. Er is geen aanwezigheid zonder afwezigheid, tenminste voor zover het onze ervaring in deze wereld betreft, voor zover het Gods omgang met ons betreft. Er moet dus sprake zijn van een balans: God is aanwezig én afwezig, afwezig én aanwezig." Of: "God is aanwezig in zijn afwezigheid." 

"Van Gods afwezigheid kunnen we veel leren. Als we ruimte geven voor de ervaring van leegte, van het zijn in de woestijn, verlatenheid, komen we tot belangrijke ontdekkingen. Want er zijn redenen waarom Gods afwezigheid noodzakelijk is. "Wanneer wij geconfronteerd worden met het waar zijn van de twee ogenschijnlijk tegengestelde zaken, dat God aanwezig is, maar tegelijkertijd ook afwezig, gaan wij in dat spanningsveld op zoek naar betekenis. Dan zeggen we: 'U beloofde, maar u bent er niet.' Zo leren wij God beter kennen. Verder leert Gods afwezigheid ons wat wij op geen enkele andere manier kunnen leren. Maar wat dat precies is, kan ik juist daarom niet vertellen, want God moet daarvoor afwezig zijn. Wat ik wel kan zeggen, is dat wanneer God afwezig is je de strijd en worsteling met God aan kunt gaan. Kijk naar Abraham. Hij geloofde en ging daar waar God niet meer sprak - de woestijn. En Mozes werd Israëls leider ondanks 40 jaar afwezigheid van God. En denk natuurlijk aan Job. Na een afgrijselijk en betekenisloos lijden in totale afwezigheid van God waarin God geen enkele poging deed om ook maar iets uit te leggen, zei Job: 'Ik had van U gehoord, maar nu heb ik U gezien'. Hij leerde God pas echt kennen in Gods afwezigheid."