ijbel is geen citatenboek," zegt schrijver en bijbelleraar Arie-Jan Mulder, "en al helemaal geen orakelboek! Ik preek en geef bijbelstudie, al dertig jaar lang en ik ben steeds meer gaan inzien dat we de bijbel niet moeten behandelen als een verzameling losse teksten. Het is een boek van samenhangende verhalen en betogen. Alleen het boek Spreuken is een uitzondering. Daarin staan wel losse teksten. Maar voor de rest moeten we de bijbelverhalen echt in hun verband lezen om de afzonderlijke teksten goed te begrijpen. Het is dus wel verstandig om een Bijbeltekst niet te snel te gebruiken als een soort ‘tegeltjeswijsheid’"

"Ja, het is geweldig dat Gods Woord ons zo kan bemoedigen", zegt Arie-Jan, "maar het is wel heel belangrijk dat we ons laten aanspreken door de eigenlijke bedoeling van de tekst en niet door wat wij er zelf in lezen. Als we een tekst losmaken uit zijn verband, kunnen we onszelf aardig voor de gek houden. Een mooi voorbeeld is de tekst ‘er is geen God’, in Psalm 14:1. Er is vast geen enkele christen die deze tekst zo op zijn eigen leven wil toepassen. En inderdaad staat er: Dwazen denken: er is geen God. En als je die psalm nog verder doorleest, zie je dat die juist gaat over steun vinden bij God. Zo zie je maar dat een tekst zijn betekenis krijgt door het verband waarin hij staat."

"Nou", zegt Arie-Jan nadenkend, "daar zeg je wat. Juist als je een bepaalde tekst losmaakt uit zijn verband, kom je gauw in de verleiding om die uitspraak op jezelf toe te passen. Dat wordt bijvoorbeeld vaak gedaan met profetische teksten uit het oude testament. Neem de tekst uit Jeremia 29:11 Ik heb jullie geluk voor ogen, niet jullie ongeluk: ik zal je een hoopvolle toekomst geven. Hoe vaak wordt die tekst niet gebruikt om mensen te bemoedigen en ze hoop te geven op een voorspoedig verloop van de situatie waarin ze zitten? Op zich is het natuurlijk waar dat God het goede met zijn mensen voor heeft. Maar als je deze tekst in zijn verband leest, zie je dat God zijn volk met deze woorden geen verlossing aanbiedt uit hun moeilijkheden, maar dat hij ze juist probeert te troosten met het feit dat ze nog 70 jaar in ballingschap moeten blijven! Dat is het omgekeerde van wat wij er mee doen wanneer we die tekst gebruiken als een persoonlijke bemoediging dat het binnenkort wel beter met ons zal gaan."

"Zullen we dan eens een heel bekende uitspraak van Jezus als voorbeeld nemen?", vraagt Arie-Jan een beetje plagerig. "Dit is misschien wel de allerbekendste ‘wandtegeltekst’: Want waar twee of drie mensen in mijn naam samen zijn, ben ik in hun midden. Die uitspraak hoor ik vaak in toespraken of gebeden als een soort vaststelling dat Jezus er ook bij is."

"En natuurlijk is hij er ook, of we nu met twee of drie zijn, of met meer, of alleen. Maar is dat wat Jezus zelf met die uitspraak wilde zeggen? Welnee! Hij wilde iets veel mooiers zeggen", vertelt Arie-Jan. "Als je die tekst in zijn verband leest, zie je dat Jezus het daar heeft over vergeving, en de moeite die wij daar mee hebben. In mijn nieuwe boek ‘De gelijkenissen van Jezus - kiezen voor het koninkrijk’ laat ik zien dat Jezus in Matteüs 18 met behulp van twee gelijkenissen en een indringende toespraak aan zijn leerlingen probeert duidelijk te maken wat vergeving is en hoe dat werkt. Als de ene volgeling van Jezus tegen de ander zondigt, wil Jezus dat slachtoffer en dader bij elkaar komen. En dan vraagt hij van het slachtoffer - nota bene -

om de dader op de rechte weg te wijzen en hem te vergeven. En omdat Jezus wel weet hoe moeilijk dat voor ons is, biedt hij dan aan om daarbij aanwezig te zijn. En dan zal hij ons dus helpen om die soms zo ontzettend moeilijke stap van vergeving te zetten.

Dat is een heel concrete en waardevolle belofte. Als je dat eenmaal zo gelezen hebt, dan is die tekst ineens zo veel rijker geworden. In plaats van een ‘bewijs’ voor de aanwezigheid van Jezus, gaat het er over dat Jezus ons komt helpen om een stap in vergeving te zetten waar wij zelf eigenlijk niet goed toe in staat zijn. En dat vind ik pas echt aangrijpend! Zo zie je maar dat we onszelf tekort kunnen doen door teksten uit hun verband te halen."

Mogen we dan helemaal geen losse teksten meer gebruiken? "Natuurlijk wel! Maar beroof jezelf niet van de eigenlijke betekenis van een tekstgedeelte en lees je lievelingsteksten vooral ook eens in het verband waarin ze thuishoren. Dat kon ze wel eens nog veel mooier maken."